De geschiedenis van de jazz in Groningen gaat weliswaar terug tot de jaren ’20, maar begon vaste vorm aan te nemen in de jaren ’30. Vanaf dat moment ging Groningen muzikanten opleveren met nationale allure.
Ook gingen de Groninger concertpodia een belangrijke rol spelen voor buitenlandse musici. De combinatie van beide factoren leidde in de jaren ’80 tot wat wel het Groninger Swingtij wordt genoemd. Naast een bloeiend muziekleven is er dan sprake van een lokale jazzvorm die zich onderscheidt van de ontwikkelingen elders in Nederland. Daarna wordt het beeld weer diverser en minder karakteristiek. In de eerste periode was jazz nog typisch amusementsmuziek, sterk verbonden met de dansfunctie. Gelegenheden zoals Hotel Bulthuis in Eenrum, Dancing Dommering in Winschoten en in de stad Astoria, Hotel Baulig, Frigge en Hotel Willems waren de podia voor orkesten, zoals de Blue Lyres en The Plus Fours, en muzikanten, zoals Joop Beerta (gitaar, zang), trompettist Louis de Vries, tenorsaxofonist Bert Magnus, drummer John Engels sr. en de violisten Benny Behr en Sem Nijveen.
Roelof Stalknecht kwam er als uitzonderlijk talent uit naar voren. Hij maakte stilistisch de overgang van swing naar bebop, de stijlen van de jaren ’30 en ’40/’50.De Mambo Bar in Groningen werd na de oorlog het trefpunt voor de Groningse ‘boppers’, met tenorsaxofonist Roel Hemmes, altsaxofonist Jenne Meinema en pianist Rein de Graaff als trendsetters. Vanaf de jaren ’70 bloeide het jazzklimaat sterk op. In cultuurcentrum De Oosterpoort begon directeur Peter Smids een festival, de JazzMarathon, met een op nieuwe, internationale ontwikkelingen gestoelde formule. De Stichting Jazz Groningen haalde landelijke subsidie naar het Noorden. De plaatselijke overheid schafte de sluitingstijd voor cafés af. Het bleken ideale omstandigheden te zijn voor de ontwikkeling van een typisch Groningse vorm van funkjazz.
Deze werd uitgewerkt in orkesten als De Noodband, Artisnt en Combo Stamp. Muzikanten als Alan Laurillard, Gerard Ammerlaan, Frans Vermeerssen, Johan Huizing, Piet Hoeksma en Kees Post speelden er een vooraanstaande rol in.
Groningen is niet bepaald een provincie, laat staan een stad, voor ‘oude stijl’-jazz.
Trompettist Adam Olivier is de voornaamste uitzondering op de regel. De blues daarentegen mag zich wel verheugen in een aanzienlijke populariteit. Ze wordt op hoog niveau beoefend door onder meer de gitaristen Fred Reining en Mischa den Haring. Voor de jazz kent Groningen sinds 1984 de Henri de Wolf Jazzprijs.
[De Vries]
Lit.: E. Determeyer, Ruige Dagen, 70 jaar jazz in Groningen (Groningen 1988).
