Gemeente in de provincie Groningen ten O. en Z.O. van de stad Groningen; opp. 67,82 km2 met 33.198 inwoners (1998). In 1949 gevormd uit de gemeenten Hoogezand en Sappemeer; ook in 1808-1811 vormden deze twee een gemeente.
Zij bestaat uit de volgende dorpen en buurtschappen: a. in de voormalige gemeente Hoogezand: Hoogezand, Foxham, Foxhol, Kiel Windeweer, Kropswolde, Westerbroek, Borgweg (deels), Foxholsterbosch, Kalkwijk, Lula, Martenshoek, Meerwijck, Nieuwe Compagnie, Vossenburg, Waterhuizen en Wolfsbarge; b. in de voormalige gemeente Sappemeer: Sappemeer, Achterdiep, Borgercompagnie (deels), Heerenlaan, Jagerswijk, Kleinemeer, Spitsbergen (deels) en Tripscompagnie (deels). Bij de gemeenteraadsverkiezingen van maart 1998 was de uitslag: PVDA 26,7%, VVD 12,6%, Lokaal Centraal 12,5%, Groen Links 10,9%, Progressieve Lijst Ronda 10,6%, CDA 9,8%, SP 6,2%, GPV/RPF 4,8%, D66 3,8% en overige partijen 2,1%. De 23 raadszetels werden als volgt verdeeld: PVDA zeven, VVD drie, Lokaal Centraal drie, Groen Links twee, Progressieve Lijst Ronda twee, CDA drie, SP één, GPV/RPF één en D66 één. Het gemeentebestuur zetelt in Hoogezand.
Het grondgebied van de gemeente wordt van W. naar O. doorsneden door de rijksweg A7, het Winschoterdiep en de spoorlijn Groningen-Nieuweschans met vier stations: Kropswolde, Martenshoek, Hoogezand en Sappemeer-Oost. Recreatie aan de noordwestzijde van het Zuidlaardermeer.
Lit.: M. Laaning e.a., 50 Jaar Hoogezand-Sappemeer; naar een (soms) fel omstreden ‘Eenwording’ (Hoogezand 1999).
