Historische collectie Nederland

Rijksdienst voor het cultureel erfgoed (2019)

Gepubliceerd op 13-06-2019

Michaëlskapellen

betekenis & definitie

Kapel, gewijd aan de H.Michaël, doorgaans op de verdieping van een kerktoren gelegen. Men zocht nl. (o.i.v. Mars- en Wodancultus) liefst een hooggelegen plaats voor de verering van deze aartsengel, bestrijder van de demonen en afweerder van de bliksem.

De St.-Michaëlskerk bij Heidelberg (c. 900) ligt op een berg, net als de abdij van Mont St.-Michel (F). Op de Engelenburcht te Rome bestond sinds viii-ix een St.-Michaëlskapel als herinnering aan een visioen van paus Gregorius vii. Het plan van St.-Gallen (voor 820) geeft twee ronde westtorens aan met ‘St.-Michaël’ en ‘St.-Gabriël’.

De ligging boven de kerkingang was symbolisch voor de hemelse wachter aan de ingang van het paradijs. Zo lag in Cluny III de St.-Michaëlskapel ingemetseld tussen galilea en kerkschip. In dit laatste stak een apsis uit, zoals ook in de voorkerk van Vézelay.

Sinds X was een kapel boven de Porta Nigra te Trier (D) aan de H.Michaël gewijd. Een ruime St.-Michaëlskapel bevatte de romaanse Dom (Sunte Michiels capelle: 1297), evenals de huidige Domtoren in Utrecht. torenkapel.