Historische collectie Nederland

Rijksdienst voor het cultureel erfgoed (2019)

Gepubliceerd op 13-06-2019

Heilig Graf

betekenis & definitie

gebeeldhouwde navolging van het graf van Christus. Voor XIVm een eenvoudige houten of zilveren capsa (kist) of sarcofaag. Tot XVI verbonden met een voorstelling van de graflegging, meestal met nagenoeg levensgrote figuren.

Het werd bezocht en vereerd in de laatste helft van de paasweek en bij de ‘Visitatio Sepulchri’ op paasmorgen. Plaatsing verschillend: in het hoogkoor, de kooromgang (dom van Utrecht), in het schip (vooral in Duitsland en Italië), in een afzonderlijke kapel of nis en ook wel in de torenwand. Vaak gaf de voorstelling een synthese van de paasgebeurtenissen: balseming, verrijzenis enz..

Men nam de wachters, de drie Maria’s en de engel erin op, of zelfs de zalfkoopman uit het liturgisch drama, zoals in de domkapel van Konstanz (D). Hier en ook elders had het graf de vorm van een koepelvormig gebouwtje ( (>) Heilig-Grafkerk). Een opmerkelijk en vroeg (c. 1200) exemplaar en van een ander type dan het besprokene, is dat in de kloosterkerk van Gernrode (Harz).