of meteorologie omvat de studie van alle in de dampkring voorkomende verschijnselen. Men zou de meteorologie in 2 delen kunnen splitsen : de synoptische meteoor. en de klimatologie.
De synoptische meteor. bestudeert de processen in de atmosfeer m.b.v. waarnemingen, die in een groot gebied gelijktijdig worden verricht. Deze waarnemingen vinden over de gehele wereld op duizenden stations om de 3 uur plaats. Ook zijn er een aantal stations, waar ieder uur, zowel overdag als s nachts, waarnemingen worden gedaan terwijl op de vliegvelden vaak ieder half uur een, soms verkort, weerrapport wordt samengesteld. de gegevens hebben betrekking op de luchtdruk, de temp. en de vochtigheid, de richting en snelheid van de wind, de weerstoestand op het ogenblik van waarneming, het zicht, de bewolking (zowel de hoeveelheid als de soort), de toestand van de grond, het karakter en het bedrag van de luchtdrukverandering in de 3 uren, die aan de waarneming vooraf gingen, de hoeveelheid neerslag, en ten slotte de bijzondere verschijnselen (hoogte van de sneeuwlaag, Noorderlicht, windhoos, enz.). Ook aan boord van schepen worden dgl. waarnemingen gedaan, zij het in iets gewijzigde vorm. Gegevens over de toestand van de grond worden daar uiteraard niet genoteerd, maar wel gegevens over de zeegang en over de temp. van het zeewater. Al deze gegevens worden in cijfercode gebracht en vervolgens telefonisch of per telex of radio naar een
centraal punt overgeseind. In Ned. is dit centrale punt De Bilt. De hier ontvangen weerrapporten zijn niet alleen voor eigen gebruik bestemd, maar worden ook via de telexverbindingen met Eng., Frankr. en Duitsl. naar het buitenland verzonden. Omgekeerd komen de Eng., Franse, enz. weerrapporten via deze telexlijnen in de Bilt, waar ze op weerkaarten worden getekend in de vorm van cijfers en symbolen (z. Weerkaart).
Behalve de bovengenoemde gegevens, die betrekking hebben op waarnemingen op het aardoppervlak, worden ook gegevens van de hogere lagen van de dampkring verkregen m.b.v. loodsballons, radiosondes en radar. Loodsballons met een bepaalde vrije stijgkracht zullen met een bepaalde constante snelheid naar boven gaan. De opwaartse druk per volume-eenheid wordt weliswaar bij de opstijging steeds kleiner, maar aan de andere kant wordt het volume van de ballon steeds groter. Deze 2 factoren houden gezamenlijk de stijgsnelheid vrijwel constant. Men kan dus steeds vrij nauwkeurig de hoogte van de ballon bepalen door het verschil in tijd te meten tussen het ogenblik van loslaten en het ogenblik, waarop men de hoogte wenst te weten. Volgt men nu de ballon bovendien in een kijker, waarvan de bewegingen m.b.v. een mechanisme automatisch worden geregistreerd, dan is de baan van de ballon in de ruimte volkomen bepaald, zodat men de richting en snelheid van de wind kan berekenen in de niveaus, die de ballon is gepasseerd.
Deze methode kan alleen dan worden gebruikt, als de ballon zichtbaar is: tijdens mist of bij lage wolken zou het derhalve niet mogelijk zijn gegevens over de wind in de hoge niveaus van de dampkring te verkrijgen. De radar heeft hierbij uitkomst gebracht; door aan de ballon een voorwerp te hangen, dat de radarstralen reflecteert kan de ballon toch worden gevolgd. Ook is het mogelijk aan de ballon een radiozendertje te hangen en dit zendertje van ogenblik tot ogenblik te peilen.
Om gegevens te verkrijgen over de temp. en de vochtigheid in de bovenste lagen van de dampkring gebruikte men vroeger zelfregistrerende instrumenten, die öf aan een ballon óf aan een vliegtuig werden bevestigd. Tegenwoordig gebruikt men de radiosonde, die de verkregen gegevens automatisch via een miniatuur-radiozendertje uitseint. Ook deze gegevens worden onmiddellijk in codecijfers omgezet en via de telex naar binnen- en buitenlandse stations verzonden. M.b.v. deze gegevens worden de weerkaarten van ongeveer 3000 en 5000 m hoogte getekend.
Uit het samenstel van al die kaarten wordt dan uiteindelijk de verwachting voor de eerstvolgende 36 uur opgemaakt.
De klimatologie berust op talloze weerkundige gegevens, die in de loop der jaren van vele stations zijn verzameld (z. Klimaat en Klimatologie).
Ten slotte moet er op worden gewezen, dat de w. met de synoptische meteor. en de klimatologie niet is uitgeput.
De luchtvaartmeteor. staat zeer dicht bij de synoptische meteor.; zij houdt zich bezig met alle toepassingen van de meteor. op het terrein van de luchtvaart; de maritieme meteor. verzorgt de belangen van de scheepvaart op het gebied van de w., de landbouwmeteor. houdt zich voorn. met de invloed van het weer en de gewassen bezig, terwijl de phaenologie de invloed van het weer op plant en dier behandelt.
H. TEN KATE.
