Een spreekwoord is een bondige zin die een wijsheid of waarheid bevat. Het verschil met een gezegde is dat een spreekwoord altijd hetzelfde blijft.
Het spreekwoord wordt dus niet aan het onderwerp aangepast, wat wel het geval is bij een gezegdeEen spreekwoord bestaat normaal gesproken uit twee delen, waarbij een oorzaak of voorwaarde worden gevolgd door een gevolg of conclusie. Spreekwoorden maken deel uit van de zogenaamde volkstaal, de taal die door het eigen volk gesproken wordt. Omdat de scheepvaart in Nederland een zeer grote rol speelde, zijn veel spreekwoorden hierop gebaseerd. Een bekend spreekwoord uit de scheepvaart is "achter het net vissen", oftewel je kans missen. Verder bevat de Nederlandse taal veel spreekwoorden die gebaseerd zijn op de handel of nijverheid.
Veel spreekwoorden stammen dus nog uit vroegere eeuwen. Zo betekent het spreekwoord "tegen de lamp lopen" dat iemand wordt betrapt. In de negentiende eeuw stond het woord lamp voor agent. Wanneer een dief op heterdaad werd betrapt, liep hij dus tegen een lamp aan.
