(1837— 1923), Nederlandse natuurkundige, een selfmade man (onderwijzer, middelbare akten, daarna academische examens). In 1873 promoveerde hij tot doctor in de wis- en natuurkunde op een belangrijk proefschrift over de continuïteit van de gas- en vloeistoftoestand.
Van 1878-1908 was hij hoogleraar in de natuurkunde aan de universiteit van Amsterdam. Eerst wijdde hij zich aan de gehele natuurkunde, naderhand meer aan de theoretische natuurkunde. In 1906 kreeg hij daarvoor de Nobelprijs. Door zijn bekende theorieën over gassen is hij de grondlegger geweest voor het werk van Kamerlingh Onnes (vloeibaar maken van gassen).
