XYZ van Amsterdam

J. Kruizinga, Gerrit Vermeer (2002)

Gepubliceerd op 22-06-2018

Telegraaf, De

betekenis & definitie

Telegraaf, De - De Telegraaf, dagblad, werd in 1892 opgericht door Henry Tindal, naar het voorbeeld van de Daily Mail in Londen en Le Matin in Parijs. Het was een sensatieblad, waarvan de start plaatsvond in de Sint Nicolaasstraat. Toen Tindal in 1902 overleed, kwam de krant in handen van H.C.M. ("Hakkie") Holdert. Hij bepaalde wat er in de krant kwam en stippelde de redactionele koers uit. In de decennia van opbouw, consolidatie en groei werd de krant geleid door goede redacteuren, onder meer door A.L.H.

Obreen (1893-1899), die werd opgevolgd door W.F. Andriessen, en vanaf 1902 door J.C. Schröder. In 1914 werd Het Nieuwsblad voor Nederland opgekocht; directie en administratie vonden een onderkomen in het daardoor vrijgekomen gebouw Concordia* bij de Sint Luciënsteeg. Op de plaats van de opgekochte en afgebroken Vereenigde Drukkerijen verrees in 1930 op nummer 225 het "krantenpaleis" (architecten G.J. Langhout en J.F. Staal*), zoals het toen genoemd werd. Redactie, drukkerij en zetterij, de Elektrische Drukkerij in de Gravenstraat, kregen daardoor de ruimte. Wegens de houding van de zakelijke leiding van De Telegraaf gedurende de Tweede Wereldoorlog mocht zij in 1945 niet meer verschijnen en werd het gebouw ingenomen door de uit de illegaliteit voortgekomen dagbladen Het Parool en Trouw. In 1949 herrezen De Telegraaf en De Courant - Het Nieuws van den Dag.

In 1974 werd een nieuwe vestiging gevonden in Sloterdijk aan de Basisweg 30. Oorspronkelijk zou deze nieuwe vestiging op Kattenburg verrijzen, maar dit plan ging niet door. De Courant en Het Nieuws van den Dag hebben ieder hun eigen geschiedenis. De Courant werd in 1893 door Henry Tindal opgericht als kopblad van De Amsterdammer. Toen dit blad werd afgestoten, was De Courant op de N.Z. Voorburgwal 361-365 gevestigd, daarna op nummer 300 en later op Spui 12. Toen Holdert in 1923 De Courant opkocht en deze de kop De Courant-Nieuws van den Dag kreeg, kwam men weer op de N.Z. Voorburgwal terecht. Het Nieuws van den Dag zetelde oorspronkelijk in de Warmoesstraat, maar kwam in 1871 bij stoomdrukkerij Roeloff en Hübner tegenover het Algemeen Handelsblad*. Enkele medewerkers waren Gorter, De Veer, Rössing, Gebhard jr en Wenckebach*.

De stadsgezichten van Wenckebach, later gebundeld en heruitgegeven, verschenen omstreeks 1900 in het Zondagsblad van Het Nieuws van den Dag. De Courant-Het Nieuws van den Dag op N.Z. Voorburgwal 298 kwam in 1930 in het door De Telegraaf verlaten pand Concordia. Na 1949 kwam het op de N.Z. Voorburgwal 225 in het Telegraafgebouw en betrok de Volkskrant het gebouw Concordia. De naam werd toen De Courant-Nieuws van de Dag. De uitgave werd in 1998 gestaakt. Ondanks de bekritiseerde houding van de krant tijdens de oorlogsjaren kreeg De Telegraaf namens het Comité 4 en 5 mei in 1995 de opdracht de speciale bevrijdingsfestivalkrant in een oplage van anderhalf miljoen als bijlage uit te geven. In 1998 besloot De Telegraaf fors uit te breiden in drukcapaciteit, die in 2002 beschikbaar moet zijn.

LIT. J. Wagener, Kranten van de Nieuwezijds, O.A. 1977, 238.