Regulierspoort - Er zijn drie Regulierspoorten geweest. De eerste, de middeleeuwse, heeft halverwege de Kalverstraat gestaan bij het Spui, toen dat de zuidelijke stadsgracht was. Eigenlijk heette zij Byndwyckerpoort naar de Byndwyck (Binnenwijk), zoals het gedeelte Kalverstraat tussen Spui en Dam toen genoemd werd. De naam Regulierspoort, of beter gezegd Reguliersbinnenpoort, kreeg zij pas, nadat de stad zo ver naar buiten was uitgelegd, dat er een nieuwe poort werd gebouwd aan het eind van de Kalverstraat. De oude werd in 1526 afgebroken.
De nieuwe, gebouwd in de jaren 1480-1487, kreeg haar naam van het Reguliersklooster, dat buiten de veste lag. Deze Regulierspoort was een machtig bouwwerk aan de Amstel, door een muur verbonden met de toren Leeuwenburg, die aan de overzijde van de Amstel het Rondeel* flankeerde. Maar ook deze Regulierspoort, waarvan wij nog een overblijfsel in het onderstuk van de Munttoren* kennen, verloor haar betekenis als verdedigingswerk, toen de stad in 1593 nog verder zuidelijk werd uitgelegd. De derde poort kwam aan het eind van de Reguliersbreestraat op het tegenwoordige Rembrandtsplein (1655). Opnieuw maakte een stadsuitleg (van 1658) de poort overbodig. Zij werd echter herschapen in een waaggebouw (zie: Waag op de Botermarkt) en heeft als boterwaag op de toenmalige Botermarkt* nog tot 1874 nog dienst gedaan. Fragmenten van het fronton van de poort zijn opgesteld in de tuin van het Bureau Monumentenzorg, Keizersgracht 123.
LIT. T. den Herder, Het Muntplein, O.A. 1950, 126; Peter Fabel, Van houten brug en Schapenplein tot Muntplein, O.A. 1986, 66.
