XYZ van Amsterdam

J. Kruizinga, Gerrit Vermeer (2002)

Gepubliceerd op 22-06-2018

Politie, Bijnamen van

betekenis & definitie

Politie, Bijnamen van - Twee algemene uitdrukkingen voor het politiekorps in zijn geheel zijn uit het buitenland afkomstig, namelijk de heilige hermandad en de prinsemarij. Hermandad is een Spaans woord, dat broederschap betekent. De oorspronkelijke Hermandad was de aanduiding van een aantal Spaanse steden die zich in grote broederschap hadden verbonden om de adel te bestrijden. Dit verbond had een eigen politiemacht, die eveneens Hermandad werd genoemd. De prinsemarij is een woord van Franse afkomst, dat waarschijnlijk in de tijd van koning Lodewijk Napoleon ontstond en waarin de begrippen prince (machtige) en mairie (raadhuis) zijn samengevoegd: de sterke arm van het gemeentebestuur.

Echt Amsterdamse (vroegere en nog bestaande) bijnamen zijn 't Meheertje voor een commissaris van politie, de bazar voor een politiebureau, een bouwdoossie voor een politieposthuis, een klabak, een diender, een kip (zonder eieren) of een smeris voor een politieagent, waarbij het woord smeris jiddisch is en afkomstig van het Hebreeuwse sjemiera, dat toezicht of wacht betekent. Een rechercheur heet een rus, grander of granderik (waarin het Franse woord grand in de betekenis van invloedrijk verborgen zit) of stille smeris. Een agent op een motor is een witte muis en die in een auto kip in blik. Politieagenten te paard heten knolsmerissen en de brigadier, die op zijn helm een knop droeg, heette de knopknolsmeris. Een jeneverglaasje zonder voet tenslotte heet in A. een diendertje of smerisglaassie.