XYZ van Amsterdam

J. Kruizinga, Gerrit Vermeer (2002)

Gepubliceerd op 22-06-2018

Nieuwe Oosterbegraafplaats

betekenis & definitie

Nieuwe Oosterbegraafplaats - De Nieuwe Oosterbegraafplaats, Kruislaan 126 in Watergraafsmeer, werd op 1 mei 1894 geopend, nadat de Oude Oosterbegraafplaats achter het Koloniaal Instituut van de Tropen* in dat jaar was gesloten. De N.O.B. werd enkele malen uitgebreid, o.a. in 1917, toen het terrein van Oud-Roosenburgh (zie: Rozenburg) erbij kwam, in 1930, 1942 en 1969. In 1938 werd bij de ingang een nieuw ontvangstgebouw met een aula in gebruik genomen. Vlak daarachter bevindt zich de graftombe van veldheer en koloniaal bestuurder Johannes Benedictus van Heutsz (1851-1924). Vele bekende A'dammers werden op de N.O.B. ter aarde besteld, o.a.

Jan Mens*, J.J.C. ten Cate, Jacques Perk*, P.A. Adama van Scheltema, E.J. Potgieter*, Jan de Liefde*, Ed Hoornik, J.B. van Bree*, F.J. Roeske, J.H.F. Grönloh* (Nescio), Albert Hahn*, J.W. en N. Pieneman*, Thérèse Schwartze*, het echtpaar Engelman,

M.J. Kleine-Gartman*, Rika Hopper* en L.A.A. Saalborn*. Behalve literatoren, schilders, schrijvers en toneelspelers liggen op de N.O.B. personen die een belangrijke rol hebben gespeeld in het sociale of maatschappelijke leven, zoals A. Postma, K. Ris, A. Dijkgraaf, A.B. Roosjen, D. de Ridder, G.F. Westerman*, C. Kerbert, A.

Sizoo, A.W.S. Stomps, H.N. van Leeuwen, K.P. en C. van Nek, H.J. Sluijter, W.G. Andriessen en Cas Oorthuys*. Veel zorg wordt besteed aan het onderhoud van de graven van hen die slachtoffer werden van de Tweede Wereldoorlog. Voor de militairen die in de oorlogsdagen van 10 tot 15 mei 1940 sneuvelden, is een groot monument (in vak 66) opgericht, vervaardigd door H.F. Breuker. Hildo Krop* maakte het monument voor 18 verzetsstrijders, van wie er 13 op 19 nov. 1942 in Soesterberg werden gefusilleerd. Jan Wolkers vervaardigde in 1977 het Auschwitz-monument*, dat in 1993 werd overgeplaatst naar het Wertheimpark.

Het Buchenwald-gedenkteken dateert uit 1952. In vak 76 liggen de graven van zeven gefusilleerde verzetsstrijders, wier stoffelijk overschot in 1946 uit Den Haag naar de N.O.B. is overgebracht. De graven van de geallieerden bevinden zich aan de kant van Tuindorp-Watergraafsmeer en Middenweg. De N.O.B., die een oppervlakte heeft van 33 ha en een prachtig bomenbestand bezit, vierde in 1994 haar honderdjarig bestaan. Ter gelegenheid van dit jubileum verschenen er twee boeken over de grootste begraafplaats van A. Meindert Stokroos publiceerde in 1995 "In 't nokkend wee der ziele welt een traan", met als ondertitel "Oude graftekens op de Nieuwe Oosterbegraafplaats". Van de hand van Margriet de Roever verscheen in 1994 "Een plaats van rust en bezinning". In 1998 kreeg de begraafplaats een nieuwe naam: "Het Nieuwe Oosten".

LIT. J.H. Kruizinga, 350 jaar Watergraafsmeer, 1979, 230; M. de Roever, Een plaats van rust en bezinning, 100 jaar Nieuwe Oosterbegraafplaats, 1994; Meindert Stokroos, In 't nokkend wee der ziele welt een traan. Oude graftekens op de Nieuwe Oosterbegraafplaats, 1995.