XYZ van Amsterdam

J. Kruizinga, Gerrit Vermeer (2002)

Gepubliceerd op 22-06-2018

Munttoren

betekenis & definitie

Munttoren - De Munttoren is de westelijke hoektoren van de voormalige Regulierspoort*, gebouwd omstreeks 1490. Na de grote brand van 1618, waarbij het onderstuk van de toren was blijven staan, liet de stadsregering door Hendrick de Keyser* een houten bovenbouw op de stenen romp zetten en dit is een sierlijk torentje geworden. Als windwijzer was er een vergulde os op gezet in verband met de ossen, die altijd door de Regulierspoort naar de ossenmarkt in de Kalverstraat werden gevoerd (zie ook: Osjessluis). Bij een geweldige storm in 1640 is deze vergulde os echter in het Singel gewaaid en daarna vervangen door een haan. In de toren bevond zich een carillon, bestaande uit 29 klokken, bijna alle van de gebroeders Hemony*.

Er zijn later enige klokken bijgevoegd. Het verhaal gaat dat er in onze eeuw een klokje in de Singelgracht gevallen is en nooit teruggevonden. Het werd door een Engelse klok vervangen. Het handklavier is in 1873 uitgebroken en tot 1959 werden de melodieën mechanisch voortgebracht. Na een restauratie, die gereedkwam op 7 juli 1959 en een tweede in 1992, is het carillon weer met de hand bespeelbaar en uitgebreid tot 38 klokken. De messing speeltrommel werd in 1669 door Frans Albertsz. vervaardigd. Deze speeltrommel speelt sinds die tijd elk kwartier een korte melodie, die de stadsbeiaardier twee maal per jaar daarop "versteekt". Het carillon is in de open toren van de straat af goed waar te nemen. Vondel* bezong dit carillon zo: "Ik verhef mijn' toon in 't zingen Aen den Aemstel en het IJ Op den geest van Hemony D'eeuwige eer van Loteringen." De gebroeders Hemony werden namelijk te Levécourt in Lotharingen geboren (zie ook: Munt).