XYZ van Amsterdam

J. Kruizinga, Gerrit Vermeer (2002)

Gepubliceerd op 22-06-2018

Lijstgevels

betekenis & definitie

Lijstgevels - Toen in de 18de eeuw ook in A. de zogeheten Lodewijkstijlen ingang vonden, bracht dit met zich mee dat de gevels aan de bovenzijde met een rechte lijst beëindigd werden, de kroonlijst. Die rechte lijsten waren weliswaar reeds eerder toegepast, bijvoorbeeld door Adriaan Dortsman*, maar dan met allerlei versieringen. Ook was er een overgangsvorm van klokgevel* naar lijstgevel en wel de lijstgevel met kuif of verhoogde lijstgevel. De klok was dan lager en breder geworden, waarbij ten slotte alleen in het midden een verhoging, de kuif, overbleef. Een mooi voorbeeld van zo'n lijstgevel met kuif is de geheel van hardsteen opgetrokken gevel Herengracht 160.

Veelal werden de kroonlijsten echter van hout gemaakt. De kroonlijsten werden in de tweede helft van de 18de eeuw door de architecten met veel zin voor variatie toegepast. Heel vaak werkten beeldhouwers mee om de kroonlijsten rijk te versieren en de huizen daardoor een weelderig aanzien te geven. De Franse stijlen van de grote patriciërshuizen* werden voor de meer eenvoudige huizen veel nagevolgd.

LIT. J.H. Kruizinga, Ornamenten van huis en hof I, 1963, 68; H.J. Zantkuijl, Bouwen in Amsterdam, 1990. 

< >