XYZ van Amsterdam

J. Kruizinga, Gerrit Vermeer (2002)

Gepubliceerd op 22-06-2018

Keizersgracht

betekenis & definitie

Keizersgracht - De Keizersgracht verschilt niet zo veel van de Herengracht*. Ze zijn beide onderdeel van de befaamde grachtengordel*. Misschien is de Herengracht, over het geheel genomen, ongerepter gebleven. In de loop van de eeuwen zijn er minder storende en detonerende bouwsels neergezet dan op de Keizersgracht, maar toch is ook de laatste bijzonder mooi. De patriciërshuizen* zijn nu kantoorgebouwen geworden of verbouwd tot appartementen.

De mooiste Keizersgrachthuizen staan aan de oneven zijde tussen Westermarkt* en Vijzelstraat*, het grachtgedeelte dat in de 19de eeuw bekend stond om de pantoffelparade* die er 's zondags na kerktijd gehouden werd. Mooie oude gevels zijn er hier nog, bijvoorbeeld van Vingboons* op nr. 319 en nr. 387; in de trant van deze bouwmeester is ook het huis "Marseille" op nr. 401. Enige van deze huizen hebben beroemde bewoners gehad. Op nr. 327 woonde burgemeester Nicolaas Witsen* en op nr. 317 de zeer vermogende Christoffel Brants*, bij wie tsaar Peter de Grote te gast is geweest. Op het oudste deel van de gracht woonden op nr. 177 de gebroeders Coymans* en op nr. 123, het "Huis met de hoofden"*, Lodewijk de Geer*. Aan de overzijde, bij de Westermarkt, moet de woning geweest zijn van de beroemde dokter Nicolaas Tulp* en op nrs. 444-446 was het "koopslot van de Hope's"*. Een paar bijzondere patriciërshuizen staan ook nog op het nieuwste grachtgedeelte, voorbij de Spiegelstraat, en wel nr. 604, genaamd "Int Derde Vredejaer"* en de door Adriaan Dortsman* gebouwde grachtenpaleizen nrs. 672 en 674. Prachtige voorbeelden van pakhuisbouw toont de gracht nog op nrs. 44-46, de "Groenlandse pakhuizen"*. Het pand op de hoek van het Molenpad*, vanouds "Het scheepje" genaamd, is gebouwd op de plek waar eens de klokgieterij van de Hemony's* heeft gestaan.

LIT. Dr I.H. van Eeghen, Het Huis Keizersgracht 706 en zijn bewoners, J.A. 1960, 124; B. Bijtelaar, Het Huis Keizersgracht 209, O.A. 1967, 6, 52 en 104; dr L. Jansen, De huizen Keizersgracht 100-110 van de Remonstrantse gemeente, O.A. 1962, 217; dr I.H. van Eeghen, Keizersgracht 672, een extra fraai huis, J.A. 1964, 100; J.A. Banning, Huisvuil van toen, studiemateriaal van nu, O.A. 1971, 56 en 106; Paul Spies e.a., Het Grachtenboek, 1991; Gerrit Vermeer en Ben Rebel, d'Ailly's Historische Gids van Amsterdam, 1992, 278, 291, 307, 400 en 425; Menno de Vries, De grachtengordel: Een buurt in beeld, 2000.