XYZ van Amsterdam

J. Kruizinga, Gerrit Vermeer (2002)

Gepubliceerd op 22-06-2018

Kadijk, Hoogte en Laagte

betekenis & definitie

Kadijk, Hoogte en Laagte - De Hoogte en Laagte Kadijk komen uit op het Kadijksplein. De oorsprong van deze namen is door het volgende te verklaren. Voordat in 1682 de Plantage* werd aangelegd moest de Sint Antoniesdijk, die dwars over dit terrein van de tegenwoordige Muiderstraat naar het Funen* liep, noordelijk verlegd worden. Het eerste gedeelte van die nieuwe dijk is de tegenwoordige Rapenburgerstraat. Noordelijk van de bestaande Kadijk legde men een hogere dijk, die Nieuwe Zeedijk werd genoemd.

Toen hier bebouwing tot stand kwam, duidde men nog lang het gebied Laagte Kadijk tot de dwarsstraat Nieuwe Rapenburgerstraat en het eerste gedeelte van de tegenwoordige Hoogte Kadijk aan met de naam "Kadijk". Op de Hoogte Kadijk staan de woningen grotendeels aan de rechter, even zijde. Op nr. 32, waarin vroeger een tehuis van de r.-k. Militaire Vereniging was gevestigd, is een gevelsteen ingemetseld met een stadspoort. Aan de oneven zijde stond tot de brand van 1964 het pakhuis Oost-lndië van het Vriesseveem. Op nrs. 35- 37 staat een pakhuis uit de 20ste eeuw van de N.V. Het Nederlandsche Veem, genaamd "Pe- liekaan". Het pakhuis is uitgekernd en tot woningen verbouwd. De gelijknamige gevelsteen uit 1779 is herplaatst in het achterliggende Matrozenhof. Tot 1968 was op nrs. 65-67 de brouwerij De Gekroonde Valk* gevestigd, die sinds 1931 eigenlijk Van Vollenhoven's Bierbrouwerij heette.

Het beeld van een gekroonde valk bij de ingang op nrs. 69-71 werd naar Zuid-Afrika overgebracht, maar keerde in 1992 als afgietsel weer terug. Aan de overzijde van de brouwerij staan een aantal arbeiderswoningen met afzonderlijk verhuurde kelders. Zij werden in 1850 gebouwd door Willem Hovy*, directeur van De Gekroonde Valk. Aan de noordzijde van de Hoogte Kadijk werd vroeger veel scheepsbouw beoefend. De werf 't Kromhout* van de weduwe J.L. Ceuvel is als museum behouden.

In het bij de werf behorende huis (nr. 149) woonde Daniël Goedkoop jr*. Op nr. 155 woonde van 1918 tot 1930 Jan A. van Zutphen* (1863-1958). Op de Laagte Kadijk zien we de achterzijde van het Oud-Entrepot. Voor 1940 stonden er een aantal huizen met fraaie geveltjes; nu vinden we deze alleen nog op de nrs. 7, 8, 9 en 15. Over de Entrepotdoksluis lag een dubbele houten ophaalbrug, die in 1903 vervangen werd door een enkelvoudige ijzeren ophaalbrug.

LIT. G. Vermeer en B. Rebel, d'Ailly's Historische Gids van Amsterdam, 1992, 460.