Centraal Theater - Amstelstraat 14-18, werd in 1870 gebouwd en als Café-Restaurant Roetemeijer ingericht. In 1882 werd er een panopticum in gevestigd (in de eerste week 12.000 bezoekers), dat tot 1912 heeft standgehouden (1895: 111.290 bezoekers). Het pand werd gedeeltelijk verbouwd tot bioscoop- en variététheater, waar stomme films werden vertoond en waar Pisuisse* en Speenhoff zongen. In 1919 kocht de Amsterdamse Bank* het gebouw en betrok het bovenstuk, in de benedenzaal werd het Centraal Theater gevestigd. Alle groten van het toneel en het cabaret hebben er op de planken gestaan, van Rika Hopper* tot Louis Davids*.
Na de Tweede Wereldoorlog hebben vooral Cor Ruys met "Het Vrije Toneel" en Cor Hermus* met "Comedia" er met voornamelijk blijspelrepertoire veel publiek getrokken. Het theater met zijn typische bouw - de "kuil", de brede promenoir (wandelgalerij), de schotten met gordijntjes - was sinds lang aan een verbouwing toe. Zo ver is het niet gekomen. Per 1 mrt. 1965 werd het Centraal Theater gesloten, omdat de eigenaars het pand zelf nodig hadden. De laatste bespeler was Wim Sonneveld* (tot 28 febr.
1965). Op de plaats van het gebouw verrees nieuwbouw.
LIT. Joh. M. Coffeng, Centraal Theater exit. Ontluistering van de Amstelstraat in de loop der jaren, O.A. 1965, 98; T.K. Looyen, Amsterdamse Theaters, 1981; Paul Blom, Opera en Muziektheater in Amsterdam, theaters en lokalen van vroeger en nu, 1983; O.W. Boers, Afgebroken Amsterdam, 1984, 51.
