Vliegop, ammoniakoplossing, een oplossing van ammoniakgas in water. Dit gas lost in water van 0 graden duizendvoudig op.
Die oplossing is dus iets anders dan vloeibare ammoniak, dat in ijsmachines gebruikt wordt. Ammoniakgas heeft een prikkelende reuk, het brandt in de oogen. Het wordt in mest gemakkelijk gevormd, door ontleding van ureum; van daar de sterke reuk in niet geluchte stallen, welke reuk gemakkelijk bestreden kan worden, door superfosfaat in den mest te strooien, omdat dit zwavelzuur bevat, dat ammoniakgas bindt. Het gas ontstaat verder bij rotting en bij overhaling van organische stoffen, dus ook bij de gasbereiding. In de gasfabrieken laat men het ammoniakgas in water oplossen en men verkrijgt dan ammoniakwater, waaruit een soort kunstmest: de zwavelzure ammoniak, gemaakt wordt. Thans wordt ammoniak door stikstofbinding uit de lucht gemaakt, volgens de bekende synthese van Haber.
Drie deelen waterstof, goedkoop verkregen uit cokesovengassen, welke 55% waterstof bevatten, worden samengebracht met één deel stikstof uit de lucht. Dit mengsel wordt onder een druk van 200 atmosfeeren en bij een temperatuur van 550 graden samengeperst, waarbij zich stikstof aan waterstof bindt tot ammoniak, terwijl ijzer in sponsachtigen vorm als bemiddelaar dienst doet. Door afkoeling en druk wordt dit ammoniakgas vloeibaar afgescheiden en aan zwavelzuur gebonden tot zwavelzure ammoniak, of aan salpeterzuur tot ammoniaksalpeter. De ' staatsmijnen hebben een fabriek gebouwd, waar deze bereiding geschiedt en welke 15 millioen gulden heeft gekost. Behalve kunstmeststoffen maakt men er ook vliegenden geest voor de scheikundige fabrieken. Ammoniak wordt van allen stikstofmest (salpeter o.a.) het best door de teelaarde vastgehouden, spoelt dus minder uit dan salpeter.
Bij warmte en vochtigheid veranderen de bodembacterien de ammoniak in salpeter, dat langzaam ter beschikking van de planten komt en terstond opneembaar is. Vliegende geest gebruikt men tegen flauwten; het prikkelt het neusslijmvlies (gevaarlijk voor de oogen van den patiënt).Het gas werkt opwekkend op het hart. Bij verkoudheid en een verstopten neus is het ondoelmatig.
Als waschmiddel heeft vliegende geest bijzondere voordeelen. Het is een soort loog, welke evenwel niet als gewone loog een bijtende werking op wol en haar heeft, en toch goed vet oplost. Ammoniakzeep is dus voor wolwasschen geschikt. Het hoofdhaar wordt met vliegenden geest alleen reeds gereinigd, doordat het vet met den vliegenden geest zeep vormt, zoodat het waschwater spoedig gaat schuimen. Het is dus ook een goed waschmiddel bij vetvlekken. Jaskragen worden er vaak mee gereinigd.
Glimmende ellebogen worden met ammoniak weer dof. Met zeepwater en vliegenden geest maakt men witgelakte meubelen schoon, welke men daarna in de zon laat drogen en laat bleeken om de witte kleur terug te krijgen. Vliegende geest met krijt en spiritus is een poetsmiddel voor zilver.