De Wet onderscheidt een Burgerlijke Vennootschap of Maatschap tegenover een Handelsvennootschap.
De Burgerlijke Vennootschap is een overeenkomst, waarbij twee of meer personen zich verbinden samen iets in gemeenschap te brengen, hetzij geld, hetzij arbeid of goederen, om het daaruit ontstane voordeel samen te deelen. Het doel is echter niet dat van handel (bv. een schouwburgonderneming). Bij de akte van oprichting worden gewoonlijk bepalingen gemaakt omtrent de verdeeling van winst en verlies en wanneer die niet gemaakt zijn, dan geschiedt de verdeeling in evenredigheid met ieders inbreng. Is omtrent het beheer niets bepaald, dan worden partijen geacht, elkaar over en weer bevoegdheid tot beheer te hebben gegeven, maar ten aanzien van derden is alléén aansprakelijk, die gehandeld heeft. Een en ander is afzonderlijk geregeld in het Burgerlijk Wetboek.
De handelsvennootschappen zijn in de praktijk van meer belang en worden geregeld in het Wetboek van Koophandel. Dit onderscheidt drie soorten vennootschappen :
1.De Vennootschap onder Firma. De vennooten voeren een gemeenschappelijke vlag : de naam van de firma. Elk der vennooten is bevoegd uit naam van de firma te handelen en zijn medevennooten te binden. De overeenkomst wordt op naam van de firma gesloten,hetgeenbij een burgerlijke vennootschap niet het geval is. Alle vennooten zijn tegenover derden hoofdelijk gebonden door de handelingen van één hunner. Ieder van hen moet dus voor het geheele bedrag opkomen, dat met de overeenkomst gemoeid is. Door deze bepaling is het krediet van een vennootschap onder firma grooter, dan het zou geweest zijn, indien elk voor zich aansprakelijk was, daar twee personen, die geen vennooten zijn en samen een verbintenis aangaan, ieder voor de helft aansprakelijk zijn. De rechtspraak neemt aan, dat het kapitaal der vennootschap afgescheiden is van dat der personen en allereerst dient ter voldoening van de handelsschuldeischers. Schiet er iets van over, dan is het ter beschikking van de persoonlijke schuldeischers der vennooten. Bij de ontbinding van een vennootschap onder firma, moeten dus eerst de handelsschuldeischers, indien dit mogelijk is, voldaan zijn en is er dan een tekort in de kas der firma, dan staan de handelsschuldeischers op één lijn met de persoonlijke schuldeischers, om verhaal te krijgen op het persoonlijk vermogen der vennooten.
2.Een vennootschap bij wijze van geldschieting of Commanditaire Vennootschap doet zich niet als eenheid tegenover derden voor en de geldschieter (stille vennoot) heeft geen .verdere verantwoordelijkheid, dan ten beloope van het bedrag, dat hij heeft voorgeschoten. Een afgescheiden vermogen voor handelsschuldeischers heeft deze vennootschap niet en zoowel eigen schuldeischers, als die van de zaak, kunnen op het kapitaal der vennootschap beslag leggen. De beheerende vennoot is met zijn geheele vermogen voor de schulden der vennootschap aansprakelijk. De stille vennoot mag zich niet inlaten met de zaken der vennootschap en zijn naam mag ook niet voorkomen in den naam der vennootschap op straffe van hoofdelijke aansprakelijkheid. Hij is niet meer dan de geldschieter die, in plaats van een vaste rente, aandeel in de winst ontvangt, geen dividend, maar uitkeering. Zulk een Commanditaire Vennootschap betaalt dan ook geen dividenden tantièmebelasting. Het is echter mogelijk, dat de geldschieters aandeelen voor hun geld ontvangen, welke aandeelen verhandeld kunnen worden. In zulk een geval is er wel dividendbelasting verschuldigd, omdat er dan sprake is van dividend en niet van uitkeering.
3.Een Naamlooze Vennootschap is een rechtspersoon, in het leven geroepen door de vennooten (aandeelhouders). Uit de toevoeging „N.V.” bij den naam van zulk een zaak moet blijken, welke de aard hiervan is.
Voor haar oprichting is een notarieele akte noodig, waarop de bewilliging des Konings moet verkregen zijn. Voor het kapitaal worden aandeelen uitgegeven, hetzij op naam, hetzij aan toonder. In het laatste geval moeten zij volgestort zijn. Bij een Naamlooze Vennootschap kunnen de aandeelhouders niet persoonlijk door schuldeischers worden aangesproken. Het beheer geschiedt door een bestuur, onder toezicht van commissarissen. De naamlooze vennootschappen zijn van veel belang voor den handel.
Dagelijks worden er nieuwe opgericht en bestaande handelszaken in een N.V. veranderd. Alleen van de uitgekeerde winst wordt belasting betaald, niet van de reserves. De directeuren zijn arbeiders in den zin der Wet en daarom wettelijk tegen de gevolgen van ongevallen verzekerd; hun namen moeten op de loonlijst voorkomen.
