Gepubliceerd op 18-08-2020

Boutvuur

betekenis & definitie

Ziekte van het rundvee, veroorzaakt door gasvormende bacteriën, welke met het drinkwater en met het voedsel in het lichaam komen en op bepaalde plaatsen gashoudende ontstekingen veroorzaken. Zooals de naam aanduidt, zijn de bouten (de dij en de opperarm) de plaatsen van voorkeur en wel dicht bij het schoft en bij het kruis.

De sporen van de bacil gedragen zich als miltvuursporen; zij leven in oppervlakkige aardlagen en kunnen dus gemakkelijk in het voedsel komen. De besmetting heeft dan ook veelal in de weide plaats. Blijkbaar gaan er vele sporen in het lichaam dood zonder schade te doen.Gewoonlijk worden jonge dieren aangetast. Het eerste verschijnsel is, dat ze kreupel gaan loopen. Daarna vertoonen zich verschijnselen van hevige vergiftiging, gepaard met koorts en in den regel eindigt de ziekte met den dood. Men ziet op de bouten gezwollen plaatsen, welke bij druk knetteren door de gasbelletjes welke zich in het weefsel bevinden.

Behalve besmetting door het voedsel komt bij het vee boutvuurbesmetting door wonden voor en wel na het kalven. Evenals bij miltvuur is het zeer ongewenscht, een dier, dat aan houtvuur is gestorven, te begraven, omdat men daarmede voor langen tijd den grond besmet. Verbranden van het kreng is echter doeltreffend. Gewoonlijk worden de zieke dieren niet behandeld. Wel worden gezonde kalveren ingespoten met verzwakte smetstof of met stofwisselingsprodukten van de bacteriën, waardoor de dieren zelf tegengif vormen en onvatbaar voor de ziekte worden. Er zijn, evenals bij miitvuurstreken ook boutvuurstreken in ons land, waar men die voorbehoedende behandeling geregeld toepast.

Ook bij schapen en bij varkens komt houtvuur voor, doch zeldzaam. Bij menschen komen soortgelijke gasontstekingen voor, maar de verwekkers zijn van anderen aard. De bacil van het houtvuur is voor den mensch ongevaarlijk. Ook is de wijze van besmetting anders dan bij dieren n.l. veelal een wondbesmetting, terwijl besmetting door het voedsel zeldzaam is. Open beenbreuken, schotwonden en dergelijke geven veel gelegenheid tot deze besmetting, omdat daarbij veel weefsel gekneusd wordt en er afgesloten holten ontstaan. De gasbacillen leven n.l. zonder zuurstof en vinden daar dus een goeden voedingsbodem.

In den oorlog was aanvankelijk de veelvuldigheid der besmetting van schotwonden met gasbacillen onrustbarend. Later heeft men bij elke verwonding terstond een voorbehoedende seruminspuiting gegeven, hetgeen doeltreffend bleek. Men ziet bij menschen verschillende vormen van gasontsteking. Soms is zij goedaardig en ontstaat er een plaatselijk abces gevuld met gas en etter. In dergelijke gevallen is de naam gasabsces toepasselijk. In andere gevallen is de zucht belangrijk en dan spreekt men van gasoedeem.

Dan weer sterven huid en spieren over groote uitgebreidheid af en is de naam gasgangraen toepasselijk. Wanneer de ontsteking het meest op den voorgrond treedt, gebruikt men den naam gasphlegmone. De twee laatste vormen zijn de kwaadaardigste.

Al die verschillende vormen worden door verschillende bacillen veroorzaakt. De meest bekende daarvan zijn de bacil van Frankel, de gasoedeembacil en de eigenlijke houtvuurbacil. Het serum, dat men bij de gasontstekingen gebruikt, is een mengsel van de verschillende soorten. Volgens sommigen is de gasvorming niet een eigenschap van deze bacillen, maar een gevolg van rotting. Bij het gasoedeem zou de rotting pas zijn begonnen.

Bij menschen, die aan gasontsteking hebben geleden, komt het voor, dat na een operatie de oude ziekte weer in het litteeken opvlamt, evenals men dat bij klem soms ziet. De bacillen kunnen dus lang in het weefsel blijven sluimeren.

Al komt besmetting door den mond weinig bij menschen voor, toch is het wel waarschijnlijk, dat er op deze wijze bacillen in ons darmkanaal komen en men heeft, evenals bij het rund, gasontsteking aan de dij waargenomen bij iemand, die aan een maagzweer leed. Blijkbaar is dan de smetstof door maag en zweer in het bloed gekomen en heeft zich op de voorkeurplaats afgezet. Hetzelfde is bij vernauwing van de pisbuis gezien. Zulk een vernauwing geeft gemakkelijk slijmvliesontsteking en daardoor krijgt de bacil dan gelegenheid om in het bloed te komen.