Pruisisch zuur, cyaanwaterstofzuur, een kleurlooze bewegelijke vloeistof, welke bij 36 graden kookt, het zwaarste vergif, dat bekend is en dat niet in den handel voorkomt. Men bereidt het door cyaankali met verdund zwavelzuur over te halen.
Blauwzuur ontstaat ook bij verwarming van bittere amandelen, uit een stof (amygdaline), welke ook in pitten van kersen, arbrikozen en perziken voorkomt. Tien bittere amandelen kunnen bij kinderen reeds vergiftiging geven en bij volwassenen zijn soms zestig voldoende. Zoete amandelen zijn ongevaarlijk, maar vaak zijn zoete met bittere vermengd. Men treft ook blauwzuur aan in laurierkerswater, in lijsterbessen en in zenuwspiritus (spiritus nitri dulcis). Geiten vertoonen soms verschijnselen van vergiftiging door het eten van bladeren van pruimen, abrikozen, perziken, kersen of laurier.Men kent van blauwzuur verscheidene zouten, zooals geel bloedloogzout en rood bloedloogzout, welke niet vergiftig zijn en in de scheikunde gebruikt worden ter herkenning van ijzer. Ook het cyaankali is niet vergiftig, maar omdat blauwzuur een zwak zuur is, wordt het reeds door koolzuur uit het zout vrij gemaakt. Cyaankali riekt dan ook naar blauwzuur. Iemand had een flesch cyaankali in zijn kast staan, waarmee hij muizen verdelgde. De flesch was met een houten stop gesloten en de stop was met een papier omkapseld. Hij stapelde zijn ondergoed in dezelfde kast en vertoonde later verschijnselen van misselijkheid en duizeligheid telkens, wanneer hij schoon ondergoed had aangetrokken. Het duurde lang voordat de oorzaak der ziekte (blauwzuurvergiftiging) was herkend.
In de maag maakt het zoutzuur het vergif terstond uit cyaankali vrij en vergiftigingen bij arbeiders, die met blauwzurekali omgaan, zijn vaak voorgekomen : vroeger bij fotografen, nu bij arbeiders in zilverfabrieken, bij de goudwinning in Z.-Afrika, in de galvanoplastiek. Een slepende blauwzuurvergiftiging is niet bekend, alleen maar de plotselinge.
Berlijnsch blauw is een verfstof met blauwzuur gemaakt, dat zijn naam eraan ontleende.
In den oorlog werd blauwzuur als gifgas gebruikt. Enkele droppels zijn voldoende om een mensch te dooden. In Amerika zijn staten, waar de doodstraf door middel van blauwzuur wordt voltrokken. Men heeft daar waarnemingen gedaan bij een veroordeelde, die gas had ingeademd.
Men stelde vast, dat deze terstond bewusteloos was en dat het hart nog tien minuten doorklopte.
Bittere amandelolie wordt veel in bakkerijen gebruikt; zij is dan ontdaan van blauwzuur en wordt gemaakt uit abrikozepitten, die uit Klein-Azië en Japan komen. Voorts in reukwerken.
Tegenwoordig is blauwzuur van veel belang voor de ontratting van schepen. Vroeger geschiedde de zuivering der schepen alleen ter verdelging van insecten. Men deed dat met zwaveligzuur, dat echter schadelijk bleek te zijn voor de lading en de verf. Blauwzuur heeft daar echter geen nadeeligen invloed op en doodt al wat leeft; ratten, ratten vlooien, wandluizen, houtworm. Men heeft de uitwerking van blauwzuur beproefd op kunstmatig gekweekte wandluizen en gezien, dat deze terstond gedood werden. Een internationale overeenkomst heeft in 1926 de zuivering der schepen plotseling algemeen gemaakt.
Die overeenkomst schrijft voor, dat alle schepen, die vreemde havens aandoen, bij herhaling gezuiverd moeten worden van ratten met het doel, daardoor de verspreiding van pest tegen te gaan. De schipper ontvangt een bewijs, wanneer de zuivering heeft plaats gehad. Vrijstelling ervan wordt verleend, indien bij onderzoek is gebleken, dat het aantal ratten in het schip gering is. Ook van dat onderzoek wordt een bewijs afgegeven. Liefst zuivert men een schip wanneer het leeg is; in een geladen schip worden bij ontratting met blauwzuur slechts 80 % der dieren verdelgd.
In 1922 zijn wettelijke voorschriften voor de ,,gassing” gegeven. Het gebruik van middelen, welke blauwzuur bevatten, is in het algemeen verboden en wordt slechts aan bijzonder geoefenden toegestaan. De groote gemeenten hebben deskundig personeel bij den ontsmettingsdienst. De Plantenziektekundige dienst verricht de gassing voor particulieren, indien daartoe een verzoek wordt gedaan. Men kan cyaankali, gewikkeld in papier, in een vat met zwavelzuur werpen en heeft dan nog tijd om zich te verwijderen. Men kan ook van tot vloeistof verdicht blauwzuur, in stalen flesschen gebruik maken. Nadat men na de werking de ruimte een dag heeft laten luchten, kan men die ruimte zonder gevaar gebruiken.
Om ratten en vlooien te verdelgen is het noodig, dat er 0,4% blauwzuur in de lucht is. Voor wandluizen is 1 % gedurende zes uur noodig. Beddegoed wordt afzonderlijk gegast, omdat het de gassen moeilijk kwijt raakt. De zuiveraars dragen gasmaskers met koolpoeder, metaalzouten of andere stoffen, welke het gas opslorpen. Aldus gewapend, kan men een half uur verblijven in een ruimte waarin 0,2 % blauwzuurgas zich bevindt. Zonder gasmasker zou de zuiveraar in die ruimte in een minuut bewusteloos zijn.
In Amerika hangt men tenten over de vruchtboomen en verdampt er blauwzuur onder, ten einde schadelijke insecten te vernietigen.
