WoordHoek

Ewoud Sanders (2024)

Gepubliceerd op 17-03-2023

Nakken (1)

betekenis & definitie

Deze week hoorde ik een woord dat ik ken en niet ken. Nakken. Ik ving het op in het voorbijgaan, de betekenis werd me niet duidelijk. Uit een grijs verleden kwam een zinnetje in me boven: ‘Niks te nakken.’ Zeiden we dat niet vroeger in Rotterdam? Of vergiste ik me met ‘niks te makken’ (niks te besteden)?

Thuisgekomen zocht ik nakken op in enkele woordenboeken. Het leek me een Bargoens woord, maar het stond niet in de Bargoense woordenboeken. Wel nakkedikker, nakkedakker, nakketakker en nakketikker, wat allemaal ‘bedrieger, oplichter, iemand zonder geld’ betekent. Ook in de ‘gewone’ woordenboeken bleek nakker niet voor te komen. Vreemd. Had ik het verkeerd onthouden én verkeerd gehoord?

Bossen, hoeken, nakken
Slechts een paar jaar geleden waren er nauwelijks andere mogelijkheden geweest om verder te zoeken, nu kun je op en via internet woorden en uitdrukkingen nazoeken in kolossale digitale bestanden – voor taalvorsers een revolutionaire ontwikkeling, hoewel nog steeds niet iedereen hiervan doordrongen is. Eerst maar eens gekeken in de Nederlandse Persdatabank, een digitaal bestand met ruim twintig kranten uit de afgelopen tien jaar.

Er rolden een paar zinnetjes uit, de meeste uit de Volkskrant. In 1998 schreef deze krant: ‘Ga je nakken = ik ga je verslaan’, en: ‘Bossen, hoeken, nakken, bieden: de mogelijkheden om iemand te bedreigen, zijn onuitputtelijk.’ Een jaar later stond er: ‘Het is wel grappig om iemand te nakken, zegt Robert. In elkaar te schoppen en te slaan. Sommigen krijgen een kick van nakken, maar Robert niet, verzekert hij.’

Het Haarlems Dagblad levert een nog oudere vindplaats op, uit 1996: ‘Jeffrey lust er wel pap van. Dammen, nakken, neuken, vrijen.’

Jeugdtaal
Het begon me nu te duizelen. Nakken betekent kennelijk: 1. (iemand) verslaan; 2. (iemand) bedreigen (?); 3. (iemand) slaan en in elkaar schoppen; 4. neuken. Woord en betekenissen zijn opgetekend in de jeugdtaal, wat verklaart waarom ze niet in de gewone woordenboeken staan, want die zijn erg terughoudend met het opnemen van jeugdtaal, omdat die zo aan mode onderhevig is.

Of is nakken soms een flexwoord? Een woord waarvan je de betekenis zelf mag invullen? In dat geval viel er vandaag niks te nakken. Jammer, ik had er anders wel zin in gehad.

(NRC, 10-1-2001)