Monsterverbond

betekenis & definitie

Een woord dat sinds een paar dagen opgang maakt, is monsterverbond. Dit verwijst naar de samenwerking tussen D66, CDA, JA21, ChristenUnie en SGP. Hun gezamenlijke doel is om de voorgenomen bezuinigingen op het onderwijs tegen te houden in de Eerste Kamer. U weet wel, de huidige regering heeft de mond vol van innovatie, maar heeft besloten om 1,3 miljard te bezuinigen op onderwijs.

Een en ander leidde tot veel nieuwskoppen met daarin het woord monsterverbond. Een kleine greep: ‘Coalitie onderhandelt met “monsterverbond” uit oppositie over onderwijsbezuinigingen’ (NRC); ‘Coalitie zoekt met “monsterverbond” van D66, CDA, CU en JA21 naar compromis voor onderwijsbudget’ (Algemeen Dagblad) en ‘D66, CDA, ChristenUnie, JA21 én SGP vormen “een monsterverbond” tijdens het onderwijsdebat’ (BNR).

Uiteenlopende ideologieën
Een monsterverbond, aldus de Dikke Van Dale, is een ‘tegennatuurlijk verbond tussen staten of politieke partijen’. Dit is mijns inziens een voorbeeld van een definitie die aan herziening toe is, want tegennatuurlijk roept hier vooral vragen op. In strijd met de natuur? Hoe dan precies? Een betere definitie is te vinden via ENSIE. Een monsterverbond , aldus de Historische gids van de 20e eeuw uit 1996, betekent:

‘Een verbond tussen twee partijen die in wezen sterk tegengestelde belangen hebben. Een monsterverbond wordt gesloten om een voor beide partijen belangrijk doel te kunnen realiseren. Als dat doel is bereikt, treedt de oude vijandschap weer op de voorgrond.’

Volgens een ander naslagwerk op ENSIE dateert het eerste monsterverbond van 1828. De Belgische liberalen en katholieken trokken toen samen op tegen het autoritaire bewind van koning Willem I der Nederlanden.

Monsterachtig verbond
Die samenwerking tegen de Nederlandse koning is er inderdaad geweest, maar ik heb niet kunnen verifiëren dat die toen al bekendstond onder de naam ‘monsterverbond’. Bij mijn weten duikt dit woord voor het eerst op in 1847. De Arnhemsche Courant, indertijd een invloedrijke liberale krant, stond stil bij een samenwerking die toen in de Amsterdamse raad was aangegaan tussen leden van de elite en katholieke bestuursleden.

‘Ten onregte […] is er in sommige onzer dagbladen van een monsterachtig verbond, een monster-huwelijk gesproken, toen er gewaagd werd van de coalitie tusschen het bestuur en de katholyke party. Verre van een monsterverbond te zijn, is het een zeer natuurlijk bondgenootschap. Beide toch, katholicismus en autocratie, willen hetzelfde: blinde gehoorzaamheid, onbepaalde onderwerping.’

‘Het bedrog der woorden’
Volgens mij zie je hier de geboorte van de samenstelling monsterverbond, die lijkt te zijn voortgekomen uit de woordcombinatie monsterachtig verbond. Die woordcombinatie deed toen al ruim tien jaar de ronde, voor hetzelfde verschijnsel. Het ging, schreef een krant in 1839 onder de kop ‘Het bedrog der woorden’, om een bedrieglijke vorm van samenwerking:

‘Dit monsterachtig verbond, niet minder monsterachtig als dat, waardoor ons Koningrijk in stukken gescheurd werd, ontvangt het leven uit logen [leugen] en bedrog, het voedt en onderhoudt er zich mede.’

Je mag hopen dat het huidige monsterverbond niet is gebaseerd op leugen en bedrog. Hun doel is hoe dan ook lovenswaardig: afschaffing van een bezuiniging die te dom en kortzichtig is voor welk woord ook.