WoordHoek

Ewoud Sanders (2024)

Gepubliceerd op 17-03-2023

Cocaïne snuiven

betekenis & definitie

Helemaal nieuw – voor mij althans – is de betekenis ‘cocaïne snuiven’. Een lezer schreef:

‘Geraadpleegde kenners vertelden mij dat nakken al zeker vijf jaar wordt gebruikt in bepaalde kringen van het Rotterdamse uitgaansleven. De uitdrukkingen: “Heb je wat te nakken” en “effe een nak halen” zijn daar algemeen gangbaar. Het schijnt afgeleid te zijn van de Dik-voor-mekaar-show van André van Duin, een radioprogramma dat begin jaren tachtig te beluisteren viel op de zaterdagochtend en dat sinds kort weer in de lucht is. In dit programma trad een zekere Harrie Nak op die een nogal grote neus scheen te bezitten. Nakken is dus in dit geval afgeleid van neuzen. “Effe een dikke neus halen” en “heb jij nog iets te neuzen in huis” zijn bekende uitdrukkingen binnen de spreektaal van cocaïnegebruikers.’

In die kringen zeggen ze ook ‘een nakje coke nemen’ (een snuifje nemen) of ‘geef mij eens een nakkie!’ (geef mij eens een lijntje coke). Dit is zowel in Rotterdam als in Den Haag gehoord.

Sranantongo
Nakken in de betekenis ‘slaan’ verbaasde kenners van het Sranantongo niet, want in het Sranang betekent nak of naki ‘slaan’ of ‘verslaan’ (het is afgeleid van het Engelse to knock). Volgens diverse lezers wordt nakken in het Sranang ook gebruikt voor ‘pakken’ of ‘neuken’. In die betekenis zou het al in de jaren zestig in Paramaribo zijn gehoord. Vervolgens kwam het in de Nederlandse jeugdtaal terecht. Dat is een serieuze bedreiging voor de theorie dat nakken in de betekenis ‘neuken’ iets met konijnen te maken heeft, maar je weet het nooit.

Zeuren en stelen
In het oosten van het land, in het bijzonder in Twente, is nakken helemaal geen onbekend woord en wordt het zeker niet alleen gebruikt in de jeugdtaal. Het is daar het gewone dialectwoord voor ‘zeuren’, ‘uit je nek kletsen’ en ‘onzin uitkramen’. Het komt in verschillende uitdrukkingen voor, zoals ‘Wat he’j te nakk’n’ (wat zit je te zeuren?)

En dan is er nog de betekenis ‘stelen’, die onder andere in Amsterdam en Almere in de straattaal is opgetekend. Een lezer gaf als voorbeeldzin: ‘Hé, wie heeft mijn mobiele telefoon genakt?’

Fascinerend: één woord, zoveel verschillende betekenissen. Wat hebben we toch een rijke taal.

(NRC, 20-1-2001)