Boerenkoolstronkeradeel

betekenis & definitie

Veel fictieve plaatsnamen zijn ouder dan ik had gedacht. Het verschijnsel om Nederlandse plaatsnamen te vertalen in het Frans, Duits of Engels was zeker al bekend omstreeks 1930. Namen als Andijviegarijp en Boerenkoolstronkeradeel zijn door de schrijver Piet Bakker al in 1948 opgetekend. Nergenshuizen doet het al goed sinds de 16de eeuw en is still going strong (zo figureert het in zeker vijf boektitels). Bommelskonten gaat ook al eeuwen mee, in vele varianten en gevolgd door diverse uitbreidingen (zoals ‘Hij gaat naar Bobbeltjeskonte, water halen, drie uur boven de kippenhemel’). En er zijn veel varianten op diverse thema’s, zoals: waar gaan jullie dit jaar naartoe? Naar Environs la maison, naar Rondhuizen, Rundumhausen, Rundhausen of Umhausen - allemaal manieren om te zeggen: wij blijven thuis.

Een kleine toevoeging kan een bestaande plaatsnaam veranderen in een fictieve. In het kamp Ravensbrück zongen de vrouwen in 1945: ‘Als ik bij mijn machine zit te denken/ Aan Ravensbrück Les Bains dat zalig oord/ Die plaats bekend om al zijn mooie vrouwen/ Zie ’k weer wat daar mijn oog heeft bekoord.’ Tiel werd Tièl aux Bains; andere korte toevoegingen zijn am Niederrhein, am Rhein en am See. Ook lange toevoegingen zijn populair: ‘Wij gaan naar Chat Sable sur Mer, zo’n 500 kilometer boven Parijs’ (lees: Cadzand). Andere bekende oriëntatiepunten zijn Londen, Madrid en Barcelona.

Nepvertalingen
Mijn indruk is dat die nepvertalingen typisch Nederlands zijn, maar ik kan me vergissen. Het gebruik van fictieve plaatsnamen is in ieder geval zeer internationaal. In eerdere afleveringen stonden al Engelse en Afrikaanse voorbeelden. Hier nog enkele Duitse: Dingskirchen, Dummsdorf, Hinterniedertupfenhausen, Hintertupfingen, Kleinkleckersdorf, Kyritz an der schiff- und kackbaren Knatter, Neuhinterobersauerkrauthausen am Rhein, Oberniederbumsbach en Saalbach-Hintergarten. De Fransen hebben het onder meer over: Fouilly-les-Oies, Perpète-les-Oies, Pétaouchnouck, Romorantins, Trifouilly-les-Oies, Tripatouille-les-Oies en Tryphème.

(NRC, 20-9-2000)