Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2024)

Gepubliceerd op 21-03-2021

wat nu, zei Pichegru

betekenis & definitie

(1902) (sch.) (soms met de rijmende toevoeging: en hij danste met zijn spillebeentjes in de kippenjus): schertsend gezegd wanneer men in een bepaalde situatie niet weet wat aan te vangen. Ook wel: goede raad is duur. Verwijst naar de Franse bevelhebber van l' Armée du Nord, Charles Pichegru (1761 - 1804). Hij viel met zijn leger in de winter van 1794 - na de Franse revolutie - de Republiek der Verenigde Nederlanden binnen. Hierdoor kwam Nederland onder Frans bewind. In 1797 werd hij gearresteerd en gedeporteerd naar Cayenne, waar hij ontsnapte in 1798. In 1803 leidde hij de royalistische opstand, maar een jaar later werd hij opnieuw gevangen gezet. Een maand later vond men hem dood in zijn cel. Het valt niet met zekerheid te zeggen of hij zelfmoord pleegde of gedood werd. Het Nederlands dankt aan hem een gevleugelde uitdrukking. Wat het verband is tussen deze uitroep en de wederwaardigheden van deze Franse bevelhebber weten we niet. Ook niet waarom deze uitdrukking net door het protestantse deel van de Nederlandse bevolking wordt gebruikt.

• En daarboven Tegenvoets kapotte stem met zijn herhaald: ‘En wat nu, zei Pichegru’, en als hij zich bij 't winnen opwond: ‘En nou die - en nou heb ik die nog en die en deze.... da's 'n vrije.’ (Onze Eeuw. Jaargang 2. 1902)
• Geen tegenstand kan baten meer. „Wat nu?" zei Pichegru. (Groenen-tooneel. 1908)
• Wat nu? zei Pichegru. Het karakter der huidige jaarbeurs bewijst wél dat Bandoeng best eene jaarmarkt kan hebben. De verkoop van allerlei coulante artikelen gaat vrij vlot en deze plaats zal om haar klimaat en omgeving altijd bezoekers van elders trekken. (Bataviaasch nieuwsblad, 11/08/1923)
• Wat nu?” zei Pichegru. Nog zoo’n gezegde! Ik betwijfel of de Fransche generaal deze woorden ooit gesproken heeft, maar men zegt het en ik heb het gezegd, toen ik een onderwerp zocht voor mijn volgenden Taalsnipper. (De tampon; orgaan voor de leerlingen en oud-leerlingen der School voor de Grafische vakken, Utrecht. 1943/10)
• Maar nu, zei Pichegru: drie leden van het bestuur gevraagd, drie gegadigden, daar hoeven we niet om te vechten, dat kunnen we wel als afgedaan beschouwen. (Leonard de Vries: De jongens van de hobby club. 1947)
• Wat nu . . . zei Pichegru (en hij danste met zijn spillebeentjes
in de kippejus). (Inez van Eijk: Ik zeg maar zo, ik zeg maar niks. 1978. Vierde druk. 1980)
• Ik acht het van belang om bij het overwegen van een bepaalde zet ‘Wat nu, wat nu?’ te mogen mompelen, om dan mijn tegenstander te horen antwoorden: ‘sprak Pichegru.’ (Godfried Bomans: Adviezen van een oude rot & ander sportief proza. 1988)
• `Ik denk niet dat ze je horen.' `Wat nu zei Pichegru?' (J.A. Deelder: De T van Vondel, 1990)
• (Jan Berns & Ineke Strouken: Joepie joepie, Berend Botje, Tante Betje en andere bekende Nederlanders. 1993)
• (Wim Daniëls & Kees de Wit: Hortsik! Eponiemen in de Nederlandse en Vlaamse dialecten. 1998)
• (Drs. H. Mandos & M. Mandos-Van de Pol: De Brabantse spreekwoorden. 6e druk. 2003)
• Wat nu, wat nu, zei Pichegru, neuriede hij tussen zijn tanden. (Marjolijn Februari: De literaire kring. 2007)
• En ze móésten wel terug naar huis, want ze kregen vandaag vrienden uit Holland voor een week over en die moesten vroeg uit Clermont Ferrand van het vliegveld worden gehaald. Wat nu, wat nu (zei Piesjekru). (Willem Nijholt: Met bonzend hart. Brieven aan Hella S. Haasse. 2011)
• Als mijn opa twijfelde, zei hij vaak: “‘Wat nu?’ sprak Pichegru.” Pichegru was een Franse generaal in het leger van Napoleon. Hij zou zijn uitspraak gedaan hebben toen hij tijdens zijn opmars stuitte op het Hollands Diep.
Ook ingezonden: “‘Wat nu, wat nu?’, zei Pietje Cru, met zijn benen in de jus.” (Jaap Toorenaar: Mijn moeder zei altijd. De mooiste uitspraken van onze ouders en grootouders. 2015)
• Wat nu?, zei Pietje Cru (klaverjassen) gezegd als een speler niet weet hoe hij verder moet (verbastering van 'wat nu?', zei Pichegru). (Rien van den Broek & Ad Kerstens: Van aaszak tot zwabber. Woordenboek van de kaartspeler. 2018)