Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2024)

Gepubliceerd op 28-04-2023

waalredder, waalridder

betekenis & definitie

(1681) (Barg.) iemand van de havenpolitie.

• Waalen, beteekend wellen, sig verspreiden: en dit werd eigendlijk het waater toegeschreeven: waarom een Waal, en wel, een draaikuil kan genaamd werden: te Amsterdam noemd men de Waal, een plaats rondom met paalen afgeschooten, daar de groote scheepen voor storm, en ijsgang, veilig leggen: waar van een Waalredder, een man, die de Waal red, dat is, op ruimd, en klaar houd: weshalven het genoeg blijkt, dat men verkeerdelijk somtijds dit woord hoord veranderen in een Waalridder: ten waar men het spotsgewijs wilde gebruiken, gelijk het woord Ridder in andere geleegendheeden wel gebruikt werd: het is een bedroefde Ridder, ens. van kleine scheepen werd het genoemd de jagthaaven: als voor de speeljagjes alleen gemaakt: van Waalen komt het dat men seid, het tij Waald, het tij kenterd, en veranderd: in het gemeen beteekend Waalen ongestaadig sijn, de naald van het kompas Waald: dat is, de naald draaid heen en weer: sij houd geen streek: sie het woord kompas: dit Waalen schrijft ook Hoofd in de voorreeden van sijn Embl. het gemoed toe, als hij seid, door ’t Waalen van sijn moed, ens. soo werd dit woord Waalen ook de menssen toegeschreeven, als sij het warren soeken, en selfs niet en weeten, wat sij willen: waar van hoe legje soo en Waald? waartoe sal dat Waalen beduien? (Wigardus à Winschooten: Seeman, behelsende een grondige uitlegging van de Neederlandse konst, en spreekwoorden, voor soo veel die uit de Seevaart sijn ontleend, en bij de beste schrijvers deeser eeuw gevonden werden. 1681)
• Geduurende die tijt zijn de Waalredders gehouden goede “vacht te houden”... (Caspar Commelin: Beschryvinge der stadt Amsterdam. 1726)
• Waalredders, oude naam der havenpolitie te Amsterdam, van Waal (haven) en redder in de oude beteekenis van orde scheppen en bewaren, vgl. redderen en ‘beredderaar van de nalatenschap’. (Taco H. de Beer en E. Laurillard: Woordenschat, verklaring van woorden en uitdrukkingen. 1899)
• (Aldert Walrecht: Woordenboekspel. 1991)