Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2024)

Gepubliceerd op 21-05-2023

uitschakelen

betekenis & definitie

(1938) (euf.) iemand doden. In deze betekenis niet opgenomen in het WNT. Vnl. een militaire term. Uitschakelen is een redelijk vage term omdat het ook kan slaan op het uitschakelen van machines, wapens enzovoort. Wanneer het woord gebruikt wordt met betrekking tot personen krijg je bovendien de suggestie dat de daad eerder tijdelijke dan definitieve gevolgen (de dood) heeft. Een synoniem is elimineren*.

• In het door het nationalistische hoofdkwartier gisteravond uitgegeven communiqué wordt gemeld, dat de nationalistische troepen den tussch'en Mequinenza en Fayon in de Ebro-vallei gelegen sector gisteren geheel van vijanden zuiverden. De 42ste vijandelijke divisie werd geheel uitgeschakeld. (Soerabaijasch handelsblad, 10/08/1938)
• Hiervoor zijn ook de opruimingsacties in het achterland, waar de bolsjewistische vrijbuiters na hevige gevechten thans zoo goed als uitgeschakeld zijn, uitgevoerd. In den noordelijken sector toont de bolsjewistische leiding door plaatselijke sterke aanvallen, die zoowel wat voorbereiding als uitvoering betreft, ieder verband missen, hevig verontrust zijn. (De residentiebode, 15/06/1942)
• Bij dit gevecht werden alle „grensschenders vernietigd”, terwijl aan Sovjet-zijde twee officieren en een sergeant werden gewond, „die echter op het strijdtoneel bleven, totdat de vijand volledig was uitgeschakeld”. (Overijsselsch dagblad, 14/02/1956)
• Volgens het Amerikaanse weekblad Newsweek Magazine zouden de Russen — naar uit de NAVO ontvangen inlichtingen zou zijn gebleken — werken aan chemische, biologische en radiologische wapens, die heimelijk het land van de vijand binnengebracht zouden moeten worden en waardoor de verdediging van dat land dan uitgeschakeld zou worden zonder dat er vernielingen zouden worden aangericht. (Nieuwsblad van het Noorden, 28/06/1960)
• Aanvankelijk waren die bommen van metaal, zodat met röntgen-foto's kon worden nagegaan waar de splinters in Jiet lichaam zaten. Dat is nu niet meer mogelijk en dat betekent een enorme handicap bij de verzorging van gewonden. Maar zijn daar geen internationale verdragen over, in die zin, dat men de vijand in het gevecht wel mag uitschakelen, maar dat voor de verzorging van gewonden zorg moet worden gedragen? (De Volkskrant, 13/02/1971)
• Maar de tegenstander 'uitschakelen', 'buiten gevecht stellen', 'neutraliseren' of — een heel mooie — 'veronzijdigen' is allerminst een spreken in eufemismen al lijkt dat wél zo. Dit taalgebruik is namelijk uiterst precies. Het gaat bij een oorlog uiteindelijk niet om te doden maar om te winnen. Dat doel wordt bereikt door de vijand, inderdaad, 'uit te schakelen' etc. (NRC Handelsblad, 23/05/1985)
• Als je de vijand had uitgeschakeld of als je een vak moest verdedigen en de vijand kwam er niet door, dan had je succes. (Trouw, 16/10/1999)
• Toen een van de journalisten die het debat leidde voor de zekerheid vroeg: “Hem (= Saddam Hussein, n.v.d.r.) uitschakelen?”, haastte Bush om zich te verbeteren: “Ik zou de wapens voor massavernietiging uitschakelen.” (NRC Handelsblad, 03/12/1999)
• Dat ze mikten op zo’n 250 doden geeft aan dat hun motieven verder gingen dan het uitschakelen van de mensen die hen dwars gezeten hadden. (Nieuwe Revu, 19/01/2000)
• Twee man neemt hij mee, twee blijven er op de boot. Die twee schakelen we uit, we halen je vader op en we peren ’m. (Ilja Gort: Château fatale. 2015)