Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2024)

Gepubliceerd op 12-02-2021

model

betekenis & definitie

(1900) (sold.) volgens het reglement; volgens de voorschriften.

• Nee, dat zou 'k niet, verdeel 't dan liever over de vier kompieën; de kapitein van de week is model, die kijkt 'r juist na. Ja nou, dat s óok zoo n tietje, schof je voor 'm, lekkere druif, ook zoo'n lefmaker, maar voor de majoor zit-i in z'n naad, niet zoo'n beetje! (L.H.A. Drabber: Het dappere Hollandsche leger. 1900)
• Een goed soldaat is ,model": alles is volgens het reglement. Maar nu moet men er eens op letten welk een wereld van minachting een juffrouw uit een Amsterdamsche volksbuurt weet te leggen in datzelfde woord „model". In haar. mond is het namelijk een scheldwoord. Zij maakt de eerste lettergreep bijna toonloos, en geeft aan de tweede de volle kracht van haar minachtende verontwaardiging. Een model waarvan? Van alles wat niet deugt. Ziehier een woord, dat alles en nog wat, maar nooit iets goeds beduidt, en tevens de bijzonderheid vertoont, dat het alleen op leden van het zwakke geslacht wordt toegepast. Wanneer dus Van Deyssel schrijft: „je bent 'n model, vriendje! nee maar hoor, jij bent óók 'n model", kan een oprecht Amsterdammer dat niet goed thuisbrengen, al is de Amsterdamsche toon wel getroffen. (de Sumatra Post, 11/03/1915)
• Frank keek zijn uniform even na, of er niets verkeerd zat en stapte op het Kind toe, klapte de hakken tegen elkaar en meldde zich model: ‘Landstormplichtige Van Wezel meldt zich.’ (A.M. de Jong: Frank van Wezel’s roemruchte jaren. 1928)
• Zoo heeft hij het zich tot een gewoonte gemaakt, van binnengekomen treinen de wagons 3e klasse na te loopen, om te zien of er ook militairen inzitten die.... niet model gekleed zijn. (Fr. Van de Vrande: Grensleven. 1936)
• Model: volgens militair voorschrift. (Paul Guermonprez: Praatjes en plaatjes van de soldaatjes. 1939)