Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2024)

Gepubliceerd op 10-03-2022

lamp

betekenis & definitie

(19e eeuw, vero.) (Barg.) politieagent; onraad. Wellicht om zijn het licht weerkaatsende helm. Kijk ook onder lampe*.

• Lamp , politieagent. (Onze Volkstaal. Deel 3. 1885. Alphabetische Woordenlijst van het Bargoensch)
• Lamp, (barg.), politieagent. (Taco H. de Beer en E. Laurillard: Woordenschat, verklaring van woorden en uitdrukkingen. 1899)
• Naast smeris kent de spraakmakende jeugd nog verschillende andere benamingen voor een politie-agent als: vechtjas, klabak, (koperen) bout, koperen, lamp, sjien (Den Haag), atje (Rotterdam), poedel (Zutphen), glimworm, glimmerik 4), glimmend gassie (eig. pet), kip of kip zonder eieren, haan (brigadier), big (zwaarlijvige agent), mannetjes ménsch (dikke brigadier), knikker op dak (brigadier), knobbel- of knopsmeris, brigadier, latkip, bereden agent, knolsmeris, bereden agent, knop- of knobbel- knalsmeris, bereden brigadier, enz. (de Groene Amsterdammer, 05/11/1905)
• Lamp: politie, onraad. 'Tegen de lamp lopen'. (Köster Henke: De boeventaal. 1906)
• In de dieventaal wordt een politieagent, met zijn vele blinkende knopen en vroeger ook nog voorzien van een koperen helm, een ‘lamp’ genoemd. Wie op straat onverhoeds tegen zo'n lamp opliep, was er gloeiend bij. Nette mensen liepen gewoon tegen een politieagent op en zeiden ‘pardon’, maar dieven en dergelijk volk, die oom agent ‘lamp’ noemden, die riepen het onheil bijna als vanzelf over zich af. Ook in het Duits spreekt men van ‘der Lampe’ voor een agent, en in het Frans - en ook hier in de taal der onmaatschappelijken, het ‘argot’ - noemt men hem een ‘lampion’ of een ‘bec de gaz’. Denk daarbij dan ook nog aan het in ons land via de joodse cultuur geïntroduceerde woord ‘lamdân’, dat smeris betekent. Onder militairen is de uitdrukking ‘aan de lamp’ of ‘aan de pan likken’ gebruikelijk. Dit betekent: zich schuldig maken aan een overtreding waarvoor men gestraft zal worden, waarbij de brandende lamp of de gloeiende pan de straf symboliseert. (Rudolf Geel: Verliefdheid is een raar gevoel. 1980)
• lamp, lampe: politie, politieagent; onraad; ruzie. (Paul van Hauwermeiren: Bargoens. Vijf eeuwen geheimtaal van randgroepen in de Lage Landen. 2020)