Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2024)

Gepubliceerd op 16-03-2023

Klaas Vaak

betekenis & definitie

(18e eeuw) (kindertaal) de man die, volgens het volksgeloof, kinderen voor het slapengaan zand in de ogen komt strooien.

Klaas Vaak komt in de schoorsteen gereden. Dit zegt men boertende, als kinderen slaperig worden. Het speelt op het verzierzeltje, 't geen men de kinderen placht wys te maken, dat Sint Niklaas met zyn paardje ter schoorsteen inkomt, om wat te brengen in de schoenen, die daar op zynen avond met hooi gevult staan. Maar hoe komt die aan den naam van Klaas Vaak? 't Zal zyn om dat de kinderen uit die verwachting, vroeg en gewillig ten slaap gaan. Men zegt dan ook: Daar begind zand in de oogen te vallen, de reden is, om dat dit de oogen doet toeknypen. (Carolus Tuinman: De oorsprong en uitleg van dagelyks gebruikte Nederduitsche spreekwoorden, opgeheldert tot grondig verstand der vaderlandsche moedertaal. Deel I. 1726)
• Klaas Vaak komt in den schoorsteen. (P.J. Harrebomée: Spreekwoordenboek der Nederlandsche taal. 1858-1862)
• En dat alles duurde net zoolang, tot Paddeltje in een rekking van de armen en een gegeeuw, dat Veritas van den weeromstuit ook al aan 't gapen ging, plotseling in de hoogste verbazing zijn hardhandigen porder aankeek en nog wat onzeker en dik den naam Veritas uitsprak.
‘Haha! Klaas Vaak is onder de knie. Eindelijk! (Joh. H. Been: Paddeltje, de scheepsjongen van Michiel de Ruijter. 1908)
• Op het verkleurde tafelkleed liggen, geelig glanzend in den lichtkring, enkele verspreide kruimels van een wafel, die de kleine Wim gegeten heeft, vóór Klaas Vaak hem overmande. (Justus van Maurik: Stille menschen. z.j. 1909)
• Naar huis gaan en Klaas Vaak roepen. (F. Bordewijk: Noorderlicht. 1948)
• Veel schrijvers beweren dat ze het alleen kunnen als ze geïnspireerd zijn, maar dat heb ik met slapen. Nu, deze keer was Klaas Vaak honderd percent met me. (Simon Carmiggelt: Alle orgels slapen. 1961)
• Wat de mensen ook mogen zeggen over Georgia, het komt als een enorme opluchting voor iedereen die door Amerika reist, behalve misschien voor Klaas Vaak. (Jan de Hartog: De wateren van de nieuwe wereld. 1966)
• Klaas Faak, Klaas Vaak. Wa si! jeij mi je oochies te knippere? Klaas Paak è seeker wêér zand in je ooge gestroojt. (A.P.M. Lafeber: Het dialect van Gouda. 1967)
• Klaas Vaak komt niet meer. Klaas Vaak? Klaas Soms heet die kabouter. Klaas Nooit. (Peter Buwalda: Otmars zonen. 2019)