Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2024)

Gepubliceerd op 25-01-2024

Griekse beginselen

betekenis & definitie

(1963) (euf.) homoseksualiteit. Vooral in uitdrukkingen zoals 'een aanhanger van de Griekse beginselen zijn': homoseksueel zijn. De Nederlandse schrijver Gerard Reve was één der eersten die deze woordgroep gebruikte (al werd het in de 19e eeuw nog uitsluitend gebruikt m.b.t. politiek en taal). Het eerste woordenboek dat de nieuwe betekenis vermeldt, is dat van R.G. Broersma: 'Recht voor z'n Raap. Jargonboek voor hippe en andere vogels' (1970) al is de associatie van Grieken met homoseksualiteit en in het bijzonder pedasterie al veel ouder (o.a. bij Herodotus en Cicero). Historici schilderen de oude Grieken doorgaans af als 'sociaal verdraagzaam'. Homoseksualiteit en pedofilie zouden algemeen aanvaard geweest zijn. Kortom, het oude Griekenland had een libertijns imago, tenminste volgens de meeste historici. De Griekse socioloog Nikos Vrissimtzis maakte echter brandhout van die stellingen. Volgens de auteur werden homoseksuelen door een wet geweerd van de 'agora', het centrale stadsplein waar iedereen elkaar ontmoette om handel te drijven of de discussiëren. Men kon een man destijds niet grover beledigen dan door te zeggen dat hij een breed achterste had, hetgeen verwees naar homoseksualiteit. Liefde tussen mannen werd weliswaar getolereerd maar mocht toch rekenen op harde kritiek. Vrissimtzis kwam tot die conclusie na een langdurige studie van klassieke teksten, inscripties en afbeeldingen. Seks werd door de oude Grieken beschouwd als een natuurlijk verschijnsel. Weliswaar waren er weinig of geen taboes, maar er bestonden wel sociale regels die het geslachtsverkeer aan banden legden. Zo werden pederasten zwaar gestraft. Mannelijke onderdanigheid kon niet want de Griekse maatschappij was een patriarchaat bij uitstek. Tegenwoordig komt de uitdrukking vooral voor in contactadvertenties. Franstaligen zeggen het dan weer veel directer: 'être un adepte de l'amour socratique'. 'Aller se faire voir chez les Grecs' betekent: zich laten sodomiseren.

• Toen ik dit gebrek de volgende dag wilde goedmaken, trof ik het dier niet meer aan, maar wel verschenen na korte tijd twee de Griekse Beginselen omhelzende jongemannen van de eeuwige onbestemde leeftijd - al kan men altijd veilig aannemen, dat die dichter bij de vijftig dan bij de twintig ligt - die zich op onnodig kleine afstand van mij op het grind neervlijden; de een onaanzienlijk, en ongezond er uitziend, de ander in het bezit van een vrij goed gebouwd lichaam, waarbovenop echter een maar matig geslaagde, op het nippertje nog te aanvaarden kop;... (Gerard Reve: Op weg naar het einde. 1963)
• Na een goed half uur verscheen zelfs het vriendje, een jongen gekleed in veel zwaar, bruin korduroy, de Griekse beginselen waarschijnlijk soms wel, maar soms ook niet omhelzend... (Gerard Reve: Nader tot U. 1966)
• Voor de TV verklaarde hij (Gerard Reve, nvdr) zonder een zweem van gevoel voor humor dat hij de aangevochten passages met groot succes had kunnen voorlezen in seminaries en kloosters. Echt katholieke landen als Frankrijk en Italië zouden in een besmuikt lachen zijn uitgebarsten bij zo'n verklaring. Maar in Nederland gaat iedere vorm van vroomheid erin als koek of als een nieuwbekeerde in het achterwerk van een ezel en de profeet van de ‘Griekse Beginselen’ heeft zijn belangwekkende mededeling nog eens herhaald ten aanhore van Elseviers Weekblad. (Hollands Maandblad. Jaargang 8. 1966-1967)
• Zij had het te kwaad en zweeg, volgens sommige biografen was Tsjaikofski de Griekse beginselen toegedaan. (Limburgsch Dagblad, 17/02/1967)
• Jonge neger (21) z.k.m. blanke vriend (21) Griekse beginselen omhelzend. (het Vrije Volk, 29/03/1968)
• Griekse beginselen, homofilie. (Rouke G. Broersma: Recht voor z’n raap. Jargonboek voor hippe en andere vogels. 1970)
• Van het Reve spreekt de Liefde heilig in een verhullende taal vol hoofdletters, hij huldigt haar in allusieve, archaïserende bijbeltaal (bijvoorbeeld: geheime vallei, jongensheuvels, Mijn Geheime deel, mijn heilige vocht, De Griekse Beginselen, gehoorzamend aan wat machtiger en meer was dan ik ooit zou kunnen begrijpen, tastend naar een waarheid die verborgen bleef, na het geschieden van het wonder, in het jaar van onze Verlosser 1952, de diergaarde, straten ener buitenlandse stad, ik begaf mij naar het raam, laten we ons in onze legerstede begeven, de liefdessponde... (Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 117. 1972)
• Gerard Reve schuwt geen middel om zijn 'Griekse Beginselen' uit te dragen en duidelijk te maken aan het publiek — en aan zichzelf en hij doet dat met een op de spits gedreven monotonie,… (Leeuwarder Courant, 24/02/1973)
• Ze lachten zich rot! Ze vonden oom Gerard een schat, maar de Griekse beginselen, nee, die waren ze niet toegedaan. (Vrij Nederland. Boekenbijlage 1986)
• (Arendo Joustra: Homo-erotisch woordenboek. 1988)
• Je hoeft maar een oorlogsfilm te hebben gezien om te beseffen dat alle heroek op het slagveld een latente homo-erotische lading heeft. Als een generaal een knip voor zijn neus waard is, dan buit hij dat uit in plaats van het te ontkennen. Het strategisch succes van de oude Grieken kan dan ook in hoge mate worden toegeschreven aan de Griekse beginselen. (Algemeen Dagblad, 02/02/1993)
• Al deze uitspraken van Marnix over sodomie zijn rechtstreeks gekoppeld aan het optreden van verschillende pausen en hebben daardoor een anti-rooms karakter. Maar er is ook een plaats aan te wijzen waaruit de Italiaansevoorliefde blijkt voor wat wij nu eerder ‘de Griekse beginselen’ plegen te noemen. (Jan van Hout: Opdracht aan Broer Cornelis. 1993)
• In Le cahier rouge staat de opmerking 'Greek love in Berne'. Wood kan zich op zo'n zinnetje helemaal uitleven. Dat Benjamin de Griekse beginselen in Bern zou hebben toegepast 'is not impossible' omdat een homoseksuele kennis van Constant is getraceerd die bovendien werd veroordeeld voor pedofilie. (het Parool, 25/02/1994)
• Een van de Grieken tilde een stoel met zijn tanden op, de anderen moedigden hem klappend aan. En ja hoor, ze gingen ook nog met de borden smijten. Dat bracht geluk. Hoe meer scherven, hoe meer kerel. Ze maakten veel stuk. Als de praktijk van de Griekse beginselen hierop neerkwam, dan moest ik er weinig van hebben. (Adriaan van Dis: Dubbelliefde: geschiedenis van een jongeman. 1999)
• Haar huidige verloofde ‘prins Johan Friso’ is volgens Oltmans ook niet vies van de Griekse beginselen. (Vrij Nederland, 25/10/2003)
• Ik zal maar direct opbiechten dat mijn gehele loopbaan -kelner, dichter, charlatan, verbale jukebox, wat al niet- inderdaad in het teken heeft gestaan van het voortdurend propageren der Griekse beginselen. (Tom Lanoye: Vitriool voor gevorderden. 2004)
• Het is flauw om mannen zomaar weg te zetten als aanhangers van de Griekse beginselen, enkel en alleen omdat ze er verwijfd uitzien. (Rob Hoogland & Arthur van Amerongen: Het grote foute jongensboek. 2017)
• Ik vind seks met een meisje fijner – zet man en vrouw naast elkaar en een kind ziet: dat is ervoor gemaakt. Maar met jongens heb ik het leuker. De Griekse beginselen, zeg maar. Het beste van twee kanten. (Jan Rot: O ja! 2019)