Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2025)

Gepubliceerd op 13-02-2025

deep state

betekenis & definitie

(2004) (< Turks, derin devlet < Am.-Eng.) (pej.) ondergronds netwerk van samenzweerders; schaduwstaat van politie, inlichtingendiensten en het leger, die de werkelijke macht in handen hebben. In Amerika een rechts-populistische idee dat er binnen de Amerikaanse overheid een samenzwering bestaat van linkse overheidsbeambten die de plannen van president Donald Trump willen laten mislukken. De term wordt vaak geassocieerd met complottheorieën, aanvankelijk vooral m.b.t. Turkije, waarbij moet gedacht worden aan een geheim netwerk van militaire officieren en hun burgerlijke bondgenoten die proberen de seculiere orde te behouden op basis van de ideeën van Mustafa Kemal Atatürk uit 1923.

• De deep state, zoals een journalist de sluimerende militaire bureaucratie eind jaren negentig benoemde, bestaat nog steeds. 'Militairen hadden de gewoonte hun afgevaardigden in de raden van bestuur van universiteiten, van radio- en tv-stations te droppen. En hier en daar zijn die er nog steeds. Voor we kunnen zeggen dat de deep state dood en begraven is, zal Turkije eerst een paar jaar lang een normaal land moeten zijn', zegt de woordvoerder van een ngo. (Knack, 15/12/2004)
• De bomaanslag is volgens een aantal Turkse politici en de Turkse pers een duidelijk bewijs dat de 'deep state' in Turkije nog altijd bestaat. Jarenlang konden ultranationalisten van het leger en de gerechtelijke diensten in het zuidoosten bijna straffeloos hun gang gaan onder het mom van het bestrijden van de PKK. (De Morgen, 08/03/2006)
• Pakistan is altijd al een kruitvat van sectaire, etnische en politieke tegenstellingen geweest. Daarbinnen werkten de jihadi's de voorbije jaren opvallend eendrachtig, wat hen ook een buitenproportionele impact verleende. Het is niet zeker dat ze die unity of purpose de volgende jaren kunnen behouden. Veel zal afhangen van de houding van de Pakistaanse deep state, de militaire beslissingscentra die vanaf de jaren zeventig de islamisering van het politieke leven gestimuleerd hebben en die tot vandaag steun blijven geven aan (sommige) gewapende groepen. (De Standaard, 05/05/2011)
• Veel Turken (en Koerden) zijn ervan overtuigd dat een geheime ondergrondse 'deep state' de touwtjes echt in handen heeft in Turkije. (De Morgen, 11/01/2013)
• In de herfst van 1977 pleegden in de gevangenis Stammheim Andreas Baader en Gudrun Ensslin, kopstukken van de RAF, zelfmoord. Waarschijnlijk zijn de gevangenen in hun gevangenis afgeluisterd door de Grenzschutzgruppe Fernmeldewesen, een spionagedienst die zich onttrok aan elke parlementaire controle. In elke staat bevindt zich een zogenaamde 'deep state' - in de ene staat wat meer dan in de andere. (De Volkskrant, 10/02/2014)
• Al jaren zijn ze bevriend, en al jaren probeert de tussenpersoon van de anti-Erdogan-clan in het leger en de wankelende Turkse militaire en juridische 'deep state' - een netwerk van samenzwerende generaals, rechters en zakenlui - een groen licht van de CIA te krijgen voor een putsch. (De Standaard, 18/07/2016)
• Ik kreeg door dat er Amerikanen waren die een diepe angst voor de deep state hadden. Zij geloofden dat president Obama met troepen aan de grens van de staat stond, klaar om vuurwapens af te pakken en met geweld een derde termijn af te dwingen. (De Standaard, 27/03/2018)
• Trump gelooft in Trump, dat is zijn kracht. Zijn basis zal komen opdagen, want daar doet hij goede dingen voor. En wat hem niet lukt, is dan de fout van de Deep State, het machtige overheidsapparaat dat hem tegenwerkt. (Humo, 03/04/2018)
• De dood van de leider van de terreurorganisatie IS, Abu Bakr al-Baghdadi, is het resultaat van puik werk van een door president Trump zo veracht onderdeel van de deep state, namelijk de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. (Trouw, 01/11/2019)
• Je kunt er je schouders over ophalen dat in de VS inmiddels eenderde van de Republikeinen geloof hecht aan de waanzinnige QAnon-theorie, over een epische strijd tussen Trump en een door de deep state gesteunde, satanische pedokring. (De Volkskrant, 05/09/2020)
• Elon Musk en Donald Trump zetten de bijl in de Amerikaanse overheid, volgens hen onderdeel van de ‘deep state’. Vooralsnog is er geen instantie die hen tegenhoudt. (Trouw, 06/02/2025)
• Project 2025, de laatste telg in een serie blauwdrukken voor ingrijpende verandering, haalt flink wat inspiratie uit twee van die conservatieve voorlopers. Net zoals in de jaren 40 richt het zich niet alleen op het beleid, maar ook op de ambtenaren die dat beleid uitvoeren – de “deep state”, zoals Trump die noemt. (Apache, 08/02/2025)
• Patel ontving ook 25.000 dollar voor zijn medewerking aan een documentaire over zijn stokpaardje — de Amerikaanse deep state. (Het Laatste Nieuws, 11/02/2025)

< >