(2003) (jeugd) de pineut, de lul, de sigaar zijn. Misschien is er een verband met de Franse uitdrukking 'faire le jacques' (de hansworst uithangen). Jacques is in het Frans de bijnaam van de Franse boer. Vandaar ook van toepassing op een sul? Een ander mogelijkheid is dat 'sjaak' een ander woord zou zijn voor sigaar. In jeugdtaal betekent 'sjaken' roken. Studenten gebruiken 'sjaken' in de zin van 'iemand een vervelend klusje aansmeren'. De betrokkene is dan 'de sjaak'. Ooit was Jacques een erg geliefde Nederlandse naam maar tegenwoordig komt hij niet eens voor in de top 20 van populaire voornamen en is het een naam waar men het liefst zo snel mogelijk aan voorbij gaat. Sjaak is gewoon verworden tot een scheldnaam. Als je de 'sjaak' bent, dan ben je de loser. Zo simpel zou het kunnen zijn. Misschien is Sjaak ook een verwijzing naar de loserige welzijnswerker Sjakie uit Flodder ('Hé Sjakie, ouwe rukker'). Een syn. is: gesjaakt* zijn. In Vlaanderen gebruikt men de uitdrukkingen gechareld* of gejost* zijn (waarbij moet opgemerkt worden dat 'charel' en ‘jos’ namen zijn voor het mannelijk geslachtsdeel, zoals in Nederland bijvoorbeeld Frederik*). Zie ook nog: sorrysjaak*.
• De eerste vijf minuten zijn volgens hem bepalend voor de ordehandhaving. "Niet zelden proberen spelers je uit. Als je in de beginfase niet goed reageert, loop je het risico dat je gedurende de rest van de wedstrijd de sjaak bent. Houding en uitstraling zijn belangrijk. (Brabants Dagblad, 31/08/2003)
• Maar zonder lulijzer ben je helemaal van de plaat geschraapt en op zijn minst een vago. Met snekken slinger je patat naar binnen, met snacken een pleur pillen. Ben je de sjaak dan ben je de lul en een spookpik is nog nooit ontknaapt. (http://lourose.web-log.nl, 10/06/2004)
• Eenmaal knetterkaal (dronken) ben je de Sjaak (in de penarie) en wordt het nekken, naar je schoenen schreeuwen of achteruit eten (purgeren) om zo snel mogelijk te wieberen en af te taaien (weg te gaan). Best vermoeiend, maar zolang je niet gedist (zwartgemaakt) wordt door zo'n schrale (irritante) buitenwipper (uitsmijter van disco) of sjaars met corpsmat (1e jaars lid van het corps met te lang haar) is het nog dikke fun (gezellig). (Rotterdams Dagblad, 26/02/2005)
• Ik moet een vijf halen, niet een 4.8 want dan ben ik de sjaak. (De Stentor/Veluws Dagblad, 28/05/2005)
• De koper moet minimaal zestien jaar oud zijn, nou, zie dat maar eens te controleren. En jij als verkoper bent altijd de Sjaak. (De Stentor/Veluws Dagblad, 03/08/2005)
• Spijbel-SMS? Wesley (3 vmbo) neemt op het schoolplein een bedachtzame haal van zijn sigaret. ,,En ook naar de ouders, zeg je? Dan ben ik dus echt de sjaak. Ja, volgens mij werkt dat wel. Voor de school dan he.’’ (AD/Amersfoortse Courant, 11/10/2005)
• Voor het begin van de wedstrijd stond Jink vier punten voor op de Helmondse ploeg. "Nu zijn het er dus nog twee. En we hebben nog een moeilijk programma. Nog een keer dergelijke scheidsrechters en dan ben je echt de Sjaak en ben je de voorsprong op Wizards kwijt." (de Gelderlander, 06/03/2006)
• Daarna zijn de foto's ook gemaild naar geenstijl, de grootste van dit type websites in Nederland met naar eigen zeggen 1 miljoen unieke bezoekers per maand. "Pas als je op geenstijl staat, ben je de Sjaak", zegt directeur Dominique Weesie van geenstijl. (NRC.NEXT, 28/03/2006)
• Zo'n veertig West-Zeeuws-Vlaamse studenten vrezen dat zij door de invoering van een nieuwe busdienstregeling van Veolia straks elke dag 'de sjaak zijn'. Reden? Buslijn 12 van Eede en Aardenburg naar Oostburg verdwijnt. (Provinciale Zeeuwse Courant, 05/12/2006)
• Ik toon onzekerheid en ben op het podium de underdog, iemand die zich steeds onderuit haalt. Steeds ben ik de sjaak. (Brabants Dagblad, 31/03/2009)
• Mijn moeder keek mij niet aan en sleurde me vol schaamte aan mijn arm mee: ‘Jij bent nu echt de Sjaak, jongen.’ (Kees van Nieuwkerk: Het is weer raak met Kees en Sjaak. 2010)
• Man, je bent dom als je probeert te ontsnappen. Als ze je pakken, ben je zo de sjaak. (Vrank Post: Judgement Day. 2010)
• De volgende morgen liepen we samen naar school en spraken over alledaagse dingen, toen ineens de gedachte bij mij rijpte dat we straks mooi de sjaak waren bij de juf. (Özcan Akyol: Eus. 2012)
• Zoek niet en je zult vinden. Als je gaat zoeken, ben je de sjaak. (Bert Wagendorp: Ventoux. 2013)
• Daar werd meteen weer schande van gesproken. Terwijl als ik gezegd had: deze jongen lijdt zonder meer aan paranoïde schizofrenie, dan was dat een diagnose geweest en ik de sjaak. (HP/ De Tijd, maart 2015)
• In het leeuwendeel van de wereld zijn vrouwen de sjaak omdat ‘de man’ officieel de baas is. (Bastiaan Ragas: Huisje, boompje, buikje. 2015)
• Wie bereid is zich erin te verdiepen, ziet al snel de diepere bedoeling ervan: de burger moet hoe dan ook de sjaak zijn. (Rob Hoogland: De grote Hoogland. 2015)
• Als ik gesnapt word, is hij evengoed de sjaak. (Auke Hulst: Slaap zacht, Johnny Idaho. 2015)
• Er was altijd iemand de sjaak, maar hij nooit. (HP/ De Tijd, januari 2017)
• Misschien wordt hij ontvoerd. Dan sta ik straks in de spotlights, want onze affaire komt natuurlijk uit en dan ben ik de sjaak. (Frieda Mulisch: Casino. 2017)
• Ze gebruikte pa als politieman. “Ik vertel het aan je vader,” zei ze vaak. En dán was je de sjaak. (Anita Terpstra: Het huis vol. 2018)
• Want stel dat je niet het beste uit je leven haalt of je beste zelf bent, dan ben je mooi de sjaak. (Maartje Willems: Vanaf nu wordt alles beter. 2018)
• En aan de drugs was ik eindelijk ook, want van alle kanten droegen goede zielen wietolie aan; als iemand met een drugshond mijn huis zou komen controleren, was ik de sjaak. (Renate Dorrestein: Dagelijks werk. Een schrijversleven. 2018)
• Volgend jaar is hij zelf de sjaak, dan zal hij merken hoe klote het is om plaats te moeten maken, ook al weet je vanaf de eerste dag dat het zo zal gaan. (Martje van der Brug: Zo doen we dat hier. 2018)
• Nee, ik vrees dat Bernhard dat geld elders gaat ritselen en dat vooral de gemeente Zandvoort financieel de sjaak zal zijn. (Youp van ’t Hek: Lonely at the top. 2019)
• Dag in dag uit, letterlijk, bereiken de redactie berichten waaruit kan worden opgemaakt dat iedereen die man is, blank, legaal, autorijdend en modaal of daarboven dankzij het beleid van het door GroenLinks geleide college de sjaak is in Amsterdam. (Rob Hoogland & Arthur van Amerongen: Het grote foute jongensboek. Deel 2. 2019)
• Maar een hond kwam er niet. Daar was hij duidelijk in. En ik accepteerde dat. Een huwelijk is geven en nemen. Hoewel regel één uit het handboek Hoe blijf ik beringd? zou moeten zijn: waak voor de Weegschaalrelatie. Ik heb er talloze zien breken als rinkelend glaswerk in een kerstboom. Vooral jonge ouders schieten snel in de reflex van afwegen wie het vaakst de sjaak is. (Het Parool, 22/08/2020)
