Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2024)

Gepubliceerd op 26-01-2021

de ooievaar moet daar komen

betekenis & definitie

(19e eeuw) (euf., vero.) (ook: ze heeft een pik van de ooievaar gehad ) zij moet bevallen. Van een zwangere vrouw zei men vroeger wel eens: 'ze is door de ooievaar in haar been geprikt' of 'ze heeft iets bij de ooievaar besteld'. Dit is een toespeling op het kindergeloof, dat de ooievaar broertjes en zusjes brengt. Multatuli schreef ooit: 'Van kool of ooievaars wordt by ons aan huis niet gesproken, ook niet van den Volewyk.' Ook als (verouderde) kindertaal: 'De ooievaar (of: de baker) heeft vannacht een broertje gebracht'. In de preutse 19de eeuw was zwangerschap nog een taboe omdat het het zichtbare gevolg was van hetgeen vooraf ging (geslachtsgemeenschap), iets dat men voor kinderen liefst verzweeg. Wellicht is deze kindervoorlichting vanuit Duitsland in Nederland geïntroduceerd. Het onderwerp zorgde voor veel gêne. Volwassenen praatten er in het bijzijn van hun kroost vaak in bedekte termen over. De kinderen, zo werd hen te verstaan gegeven, kwamen uit (holle) bomen, koolplanten, molens, waterputten enz., of werden door de ooievaar gebracht. Vgl. Duits: 'vom Storch ins Bein gebissen sein; beim Storch gewesen sein'. Vgl. ook de Engelse uitdrukking ‘the stork has come’.

• ‘Ze hef een pik van de ooievaar 'had,’ zei Lammechien lachend. Dat was een grapje natuurlijk, want ooievaars komen nooit in de huizen, die lopen bij de sloten en die zitten 's avonds al vroeg op hun hoge wagenrad achter de boerderij van Jan Kiel. (Anne de Vries: Bartje. 1935)
• Al die praatjes over ‘kopen’ en de ooievaar en meer van die onzin zijn goed voor kinderen. (A. Roothaert: Oom Pius. 1951)
• Maar toen was ze nog niet door de ooievaar gepikt. (Johan Fabricius: Het water weet van niets. 1968)
• En Jaap is homoseksueel
Ouders in de zaal gezeten
Weest u bewust van dit gevaar
En laat uw kinderen tijdig weten
Van boerenkool en ooievaar. (Neerlands Hoop in Panama. De harde waarheid. 1971)
• Wil Albert nog zien waar de ooievaar tante Karin heeft gepikt, toen hij ons Robbertje bracht? (A.F. Th. Van der Heijden: Weerborstels. 1992)
• Dat ik plotseling een zusje heb, is eigenlijk maar vreemd, want ik heb nergens een ooievaar gezien. Volgens papa en mama brengen de ooievaars baby's bij de mensen. (Astrid van der Star: Van lief naar lef. 2007)
• Je moet eens weten hoe graag mijn vrouw en ik… maar telkens weer brak die ooievaar zijn poot. (Catalijn Claes: Steenzetters. 2013)