Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2025)

Gepubliceerd op 18-04-2023

dat valt op een gansje

betekenis & definitie

(19e eeuw, vero.) dat is een buitenkansje; dat is puur geluk. Uitdrukking ontleend aan het ganzenbordspel.

• (P.J. Harrebomée: Spreekwoordenboek der Nederlandsche taal. 1858-1862)
• En overigens de liefde is blind, en de meeste mannen zijn in dat opzigt ware uilskuikens: ieder waant zijn uil een valk te zijn! en brengt het bruidje splint mee ten huwelijk, dat valt op een gansje. (Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861)
• Sommigen zullen zeggen, dat valt op een gansje. Intusschen de spelers mogen zorgen, dat zij van het eene gansje op het andere niet verder komen dan zij dachten en misschien op de dood of in de put. (De Nederlandsche spectator. 1864)
• Gansje (Dat valt op een -, dat is voordeelig of gelukkig; uitdrukking aan het ganzebord (z.a.) ontleend, waarbij de speler, als hij tot aan een gans telt, die met den kop naar voren staat, nog eens zoo ver mag tellen. (Taco H. de Beer en E. Laurillard: Woordenschat, verklaring van woorden en uitdrukkingen. 1899)
• ‘Beter duur dan niet te koop.’
‘Dat valt op een gansje.’ (Onze Eeuw. Jaargang 2. 1902)
• Ge hebt zeker wel eens gehoord, dat iemand, bij het ontvangen van geld of iets anders, zeide: Dat valt op een gansje. Wat bedoelt hij dan daarmee? Aan welk spel denkt ge? (Steloefeningen voor de lagere school. 1902-1903)
• Dat de nu reeds verouderde en voor velen duistere uitdrukking dat valt op een gansje (dat is een buitenkansje) aan het ganzebord ontleend is, staat onomstotelik vast, als men de plaatsen raadpleegt die in het Ned. Wdb.3) aangehaald worden. Maar waar het Woordenboek er niet in slaagt, de uitdrukking thuis te brengen in een kring waar die zonder beeldspraak gebezigd werd, heeft de verklaring niet meer waarde dan een meer of minder vernuftige gissing. (De Nieuwe Taalgids. Jaargang 9. 1915)
• "Nou, dat valt op een gansje boy”, zei hij hartelijk. (Hans de La Rive Box: De verdwenen locomotief: een spannend verhaal voor jongens. 1939)
• In museum Het Schielandshuis te Rotterdam is thans de tentoonstelling ‘dat valt op een gansje’, bordspellen uit de Atlas van Stolk te zien.
De expositie toont het al eeuwenlang ingeburgerde ganzenspel met zijn vele varianten en bordspellen die hierop geïnspireerd zijn. De titel is ontleend aan de zegswijze: ‘Dat valt op een gansje’, hetgeen betekent dat iets een gelukje is. De speler die op een gans komt mag immers de geworpen ogen dubbel tellen. (De Boekenwereld. Jaargang 7. 1990-1991)

< >