Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2024)

Gepubliceerd op 01-03-2023

bureau

betekenis & definitie

(eind 19e eeuw) (euf.) toilet. Voor syn. kijk onder Abort*.

• Bureau, Schertsend voor Geheim vertrek, gemak, bestekamer. Ik moet is naar den bureau gaan. (Jozef Cornelissen & Jan Baptist Vervliet: Idioticon van het Antwerpsch dialect. Aanhangsel. 1906)
• ... In Zuid -Nederland naar (Calvien) Bernard gaan, naar Portugal, naar den bureau gaan... (F.A. Stoett: Nederlandsche speekwoorden en gezegden. 1943)
• Het woordje gemak werd vaak verduidelijkt met de toevoeging heimelijk of geheim (gemak). Het geheime van de aangelegenheid blijkt dan weer uit sekreet. Een speciale vorm van eufemisme is de hyperbool beste kamer, eigenlijk voor dat kamertje dat niet goed genoeg is om bij zijn echte naam genoemd te worden. Bestekamer is oorspronkelijk de naam van de pronkkamer, de salon. Zelfs Vercoullie aanvaardde al de verklaring uit bassecamere ‘benedenvertrek onder de kasteeltorens’ niet meer. Een Kortrijks (wellicht ook elders voorkomend) eufemisme is den bureau. De Busschere (blz. 283) hoorde in Diksmuide in 1964 Villa-spring-bin. Een algemene vorm is retirade, die ons nog eens aan vertrek heriniert en aan Duits Abtritt (naast Duits Abort). (Biekorf. Jaargang 70. 1969)
• (P. Kempeneers: Reddelen onder de boompjes. Een eerste verzameling lokale en regionale woorden en zegswijzen uit het Tiense met enkele toemaatjes. 1976)
• De natuurlijke behoeften. Men heeft het ook over "den bureau". Ik ga eens naar den bureau, of ik ga eens telefoneren. (Jack De Graef: Het Groot Woorden- en Liedjesboek over het Antwerps dialekt. Vierde aangevulde druk. 1981)
• In Zonhoven wordt het woord bureau schertsend gebruikt voor een toilet. huisje (ook huiske, thuiske, uiske): alg. in Belg. en Nl. Lb. ... Klimmen, Tongeren, Zonhoven, Hasselt en Sint-Truiden. doos: Venlo. drukdoos: Venlo. kakdoos: Venlo. kakstoel: Roermond. gemak: verspr. in het noordwesten van Belg. Lb., ook in Sittard, Geleen, Nederweert, Ospel, Maasbracht en Maastricht. piskot... (H.H.A. van de Wijngaard: Woordenboek van de Limburgse dialecten. 1983)
• Naar den bureau gaan. (H. Mullebrouck: Vlaamse volkstaal. 1984)
• Bureau. sporadisch ook als eufemisme voor toilet, W.C. Wacht e momentsje, 'k mut is na den burou. (H. Diddens: Woordenboek van het Mechels dialect. 1999)
• (Frans Debrabandere: Kortrijks woordenboek. 1999)
• (Frans Debrabandere: Wat woorden weten. 2000) p.43