1) (1970) (stud.) bekakt, conservatief persoon. Vaak als verkleinvorm en meestal voorafgegaan door negatieve aanduidingen zoals 'rechtse' of 'arrogante'. Soms ook positief: 'populaire bal'. Verkorting van corpsbal*. Een ‘ballenvereniging’ is een studentenclub.
• En een stelletje psychoballen weet je wel, nou die lullen alsmaar over de verschrikkelijke gevaren van stp. (Arie B. Hiddema: Dag heer. 1970)
• Hij begrijpt er verdomd veel van. En het is een aardige kerel. ‘Ja, het is een toffe bal,’ bevestigde Wermont. (Boudewijn van Houten: De Ontgroening. 1971)
• Ik word daar gezien als een rechtse bal, zeker toen ik in het corps ging. (Vrij Nederland bijlage De Ontgroening, 07/12/1985)
• Ballen, corpsballen. Men probeert me te slaan. (Rob van Erkelens: Het uur van lood. 1993)
• Dit meisje zou nooit gelukkig worden met een rechtse bal. (Lydia Rood: Zij haar zin. 1996)
• Maar die ongelooflijke balletjes van een studenten, dat is erger dan ik me herinner. (Nelleke Noordervliet: Uit het paradijs. 1997)
• Ik was op zoek naar een vlotte, modieuze en christelijke jongen, maar dat werd echt helemaal niets. Wel veel reacties, maar allemaal balletjes. (Nieuwe Revu, 10/10/2001)
• Het is niks voor een Berber om zo onderdanig te doen en afhankelijk te zijn van dit soort ballen. (Hans Sahar: De gebroeders Boetkaboet. 2008)
• In Utrecht heet het mannencorps CVU en het vrouwencorps VCSU. De mannelijke corpsleden staan bekend om polo”s van Tommy Hilfiger, het praten met een “elr” en een liefde voor zeilen en golfen. In het dagelijks leven worden ze ook wel getypeerd als “bal” of “balletje”. (Welmoed Barendsen: Sjaars. Belevenissen van een eerstejaars student. 2012)
• De Bolle is ook hier, hij zit achter door met een paar van die balletjes van de uni. (Co Pee: Afhaalchinees. 2016)
• Hij moest zo de stad weer in voor het punt in de beschaving getiteld ‘Ballen op de Wallen’. De beschavers hadden zich verstopt tussen de hoeren en de vruchten moesten ze zien te vinden. (Viktor Frölke: Het dispuut. 2017)
• De heer H. is tegelijk een conservatieve bal en een straatschooier die politiek bedrijft vanuit zijn instincten. (Hans Münstermann: De populist. 2019)
2) (1890) (< Fr. balle, rond voorwerp) (inf.) (meestal meervoud) gulden of Belgische franken; tegenwoordig: euro.
• Ballekens, znw., o., mrv. — Franken. Hij heet daar 10.000 ballekens geërfd. Ik heb tweehonderd ballekens moeien leggen. (Jozef Cornelissen & Jan Baptist Vervliet: Idioticon van het Antwerpsch dialect. 1899)
• Wat een poenige afleggers! Late me eerst twintig balle van me bloedige armoedje neertelle en sture me dan die nepvogels....(Willem van Iependaal: Polletje Piekhaar. 1935)
• Bal. Komt ook voor in het Bargoens van Roeselare, in Zeels Bargoens en in het Bargoens van Zuid-Limburg. Het behoort dus tot het algemeen Vlaams Bargoens. 100 ballekens: 100 frank. Een bal afdokken: een frank betalen. (Fr.: balles). (Oostvlaamsche Zanten. Mededelingen van de bond der Oostvlaamse folkloristen, september-december 1950)
• Ze betalen 50 ballen voor een gedicht. (Gerard Reve: Nader tot u. 1966)
• De volgende dag heb ik de fiets verkocht aan een klant van de zaak hier, voor driehonderd ballen. (Simon Carmiggelt: Brood voor de vogeltjes. 1974)
• Ieder ritje kost maar twee ballen. (Jan Wolkers: De kus. 1977)
• Vijfhonderd ballen! Allemachtig, dat is gauw verdiend! (J.M.A. Biesheuvel: Duizend vlinders. 1981)
• Het is dat een wieldop bij de vertegenwoordiger nog 300 ballen meer kost... (Tom Lanoye: Een slagerszoon met een brilletje. 1986)
• Voorlopig staan jullie voor 20.000 ballen bij me in het krijt. (Robert Long & Cees van der Pluijm: Hete klippen. 1991)
• Jezus, lul, ben je nou echt zo stom, tienduizend ballen of iedereen zal weten dat jij d’r in de oorlog een stel verraden hebt, die toen allemaal van kant zijn gemaakt. (Maarten ’t Hart: De nakomer. 1996)
• (H. Diddens: Woordenboek van het Mechels dialect. 1999)
• Voor vijfduizend ballen heb jij jarenlang rijplezier. (Ilja Gort: Château fatale. 2015)
• Mijn ouders hebben voor mij een matras gekocht van zevenduizend ballen. (Koen van Hoeylandt: De slag om Los Permos. 2016)
3) (1990+) (< Am.-Eng. sl. ball) (drugs) crack.
• Een paar jaar geleden ben ik neergestoken op de Dijk. Ik had een bal verkocht aan een man, hij zei dat het spul niet goed was. (de Groene Amsterdammer, 18/01/1995)
