Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2024)

Gepubliceerd op 01-08-2023

baas in eigen buik

betekenis & definitie

(1970) (slogan van de feministische beweging) op 14 maart 1970 trokken strijdbare dames, tijdens een vergadering van vrouwenartsen in Utrecht, hun bloesjes en truitjes omhoog om aan een verbaasd publiek deze slogan op het ontblote bovenlijf te laten lezen. Het was een speelse variant op de zegswijze ‘baas in eigen huis’. Deze meiden noemden zich ‘Dolle Mina's’, als postuum eerbetoon aan Wilhelmina Drucker (1847 - 1925), de oprichtster in 1889 van de Vrije Vrouwen Vereniging. Velen, ook feministen, klonk deze slogan toen nog agressief in de oren. Er was in die jaren veel te doen omtrent `abortus provocatus' in Nederland. De praktijk was op dit punt veel liberaler dan de letter van de wet. Abortusklinieken werden zelfs oogluikend toegestaan. Zo was er aan het Amsterdamse Oosterpark geruime tijd een toevluchtsoord voor in nood geraakte vrouwen uit andere landen. De Dolle Mina's vonden dat de beslissingsmacht in handen van de zwangere vrouw moest worden gegeven. Zij moest zelf kunnen uitmaken of ze al dan niet zwanger wilde worden. Het abortusverbod was volgens hen gehuld in een mist van schijnheiligheid. De wetgever hanteerde immers een dubbele moraal: niet alleen ten aanzien van arm en rijk maar ook seksueel tussen man en vrouw. De legalisering van abortus moest volgens deze rabiate feministen bepleit worden, niet alleen vanuit de vrucht - ieder kind heeft het recht gewenst te zijn - maar ook vanuit de zelfbepaling van de vrouw. De kreet waarmee de dames het recht op abortus provocatus wilden afdwingen, werd vrij snel een gevleugelde uitdrukking, die meermaals geparafraseerd werd (baas in eigen broek; baas in eigen brein enz.).

• Zij was altijd netjes gebleven, niet als de Dolle Mina's van vandaag de dag. Baas over je eigen buik, het mocht wat! Als je baas over je eigen buik was - met permissie gezegd - dan werd je niet zwanger, als je dat niet wou. (Abel J. Herzberg: Drie rode rozen. 1975)
• Televisiebeelden van betogende vrouwen. Voor liberalisering van abortus. Lachende gezichten. Baas in eigen buik! (Monika van Paemel: De vermaledijde vaders. 1985)
• Zij was het zelf, en alle retoriek over baas in eigen buik, hoe waar verder ook, kan niet verhullen dat ze hem iets heeft aangedaan, hem iets heeft ontnomen, het was ook zijn kind, het zou zijn kind zijn geworden. (Anja Meulenbelt: De bewondering, 1987)
• De paus is bevreesd dat de wereldorganisatie de vrouw baas wil laten zijn over haar eigen buik en vroeg voor dat anti-abortusstandpunt de steun van islamitische fundamentalisten. (Vrij Nederland, 27/08/1994)
• 23 januari 1970 In Amsterdam verbranden Dolle Mina's demonstratief een korset voor het standbeeld van de negentiende-eeuwse feministe Wilhelmina Drucker, aan wie de groep haar naam ontleent. Op 14 maart, tijdens een vergaderingvan vrouwenartsen in Utrecht, ontbloten Dolle Mina's voor pers en publiek hun navel om de slogan baas in eigen buik te tonen - zij eisen dat vrouwen zelf mogen beslissen over een abortus. De publicist Michel Korzec heeft de schepping van de naam 'Dolle Mina' opgeëist, maar die claim is niet algemeen geaccepteerd. (Peter Burger & Jaap de Jong: Taalboek van de eeuw. 1999)
• Want nu moeten allochtone vrouwen in de toekomst aan hun man vragen of ze geld voor de pil mogen. En dan is het gedaan met het Baas in eigen Buik-ideaal. (Opzij, juni 1995)
• Ik was een meid op haar toekomst voorbereid, baas in eigen buik. (Annemarie Oster: Mooi geweest. 2012)
• Baas in eigen buik, daarvoor stond Maud op de barricaden, samen met de dolle mina’s. (Rudi Wester: Vriendinnen van vroeger, vrouwen van nu. 2012)
• Ze verbrandden bh’s omdat zij knellende banden vertegenwoordigden, ze muntten de leuzen ‘Vrouw beslis!’ en ‘Baas in eigen buik’ om het recht op abortus te bepleiten. Het was leuk en camerageniek; de boodschap van de Dolle Mina’s sloeg in het hele land aan. (Han van der Horst: De mooiste jaren van Nederland. 2013)
• Een van de beroemdste optredens van Dolle Mina werd hun inval tijdens een gynaecologencongres in Utrecht, waar enkele vrouwen hun buik ontblootten waardoor de tekst ‘Baas in eigen Buik’ zichtbaar werd. De foto ging de wereld rond, en de leus werd op slag beroemd. (Han Lörzing: Mijn generatie. Een ode aan de babyboomer. 2015)
• “Baas in eigen buik” is in Nederland misschien nog wel een bekendere slogan dan “het persoonlijke is politiek”. Baas in eigen buik stond voor zelfbeschikking over het eigen lichaam. Met de pil (sinds 1964 beschikbaar) was de eerste stap daartoe gezet. Toch raakten veel meisjes en vrouwen ongewenst zwanger. (Linda Duits: Dolle mythes. 2017)