1) (19e eeuw) (inf.) mond. Talrijke syn. in de volkstaal: babbel*; bakhuis*; bakkes*; bakoven*; bek*; boterhammenschuif*; boterschuif*; broodmolen*; eetklep*; eetplaats*; gaffel*; gaper*; gieber*; gofferd*; hapsnap*; kakelaar*; kakement*; klep*; klepper*; kuchmolen*; kwekker*; laadklep*; lazarusklep*; maalder*; machine*; menageklep*; moel*; molen*; mondwerk*; muil*; muilement*; murf*; pan*; rabbelzak*; rammelkast*; roeper*; scheur*; schuurdeur*; smikkel*; smoel*; snabbel*; snapper*; snater*; snavel*; snazzel*; snoet*; tater*; tetter*; toeter*; vreetbak*; vretensbak*; waffel*.
• Maar een mond. Brrr! wat een brievenbus! en, kijk! nu lacht zij, wat 'n tanden. (Justus van Maurik: Indrukken van een 'Tòtòk'. Indische typen en schetsen. 1897)
• Maar wie veel babbelt moet veel verantwoorden. En als je 't altijd van die gisse jongens mot hebben, dan zie je wel veel, en je verneemt veel, maar Klaassie houdt z'n brievenbus dicht, - heb ik gelijk of niet, meneer?... (M.J. Brusse: Het rosse leven en sterven van de Zandstraat. 1912)
• Brievenbus: mond. (E.G. van Bolhuis: De Gabbertaal. 1937)
• Brievenbus: mond. (Piet Grijs: Blijf met je fikken van de luizepoten af. 1972)
• Brievenbus: mond. (Paul van Hauwermeiren: Bargoens. Vijf eeuwen geheimtaal van randgroepen in de Lage Landen. 2020)
2) (1970+) (plat) vrouwelijk geslachtsdeel. Vgl. gelijkaardige metaforen: brief*; envelop*.
• (Geïllustreerde Encyclopedie van de Sexualiteit. Ned. vertaling van The Visual Dictionary of Sex. H.J.W. Becht-Amsterdam. 1977-1980. Woordenlijst p. 126)
• De jongens hebben een wortel, de meisjes een brievenbus, dacht Treger bevestigend. (Gerard Reve: Bezorgde ouders. 1988)
• (Ivonne Lutz van Elburg: More Dutch you won’t learn in class. 1989)
• Mijn overovergrootvader zei altijd: het gaat in het leven om de duit en de fluit. En de jongens hebben een wortel en de meisjes een brievenbus. Maar dat is niet alles in deze wereld, meneer. (Limburgsch dagblad, 24/12/1991)
• Maar ze was evengoed gek met die oudjes hoor. Van haar was het verhaal toen ze tegen oma Van Dam zei: “Nu nog even een lapje over je platte theezakjes en dan effe je brievenbusje soppen”. (Peter Langendam: Boeren, burgers & politici. 2010)
• Ik heb wel weer veel geschrapt. De kut is indirect benaderd of anders benoemd. Flamoes, scheur, vagina, koffieboon, opengebarsten vrucht, wonde, flapje, envelopje, brievenbusje, vloeivlek, gaatje, vlaflip, vogelnestje, spelonk, grot, bemoste poel des verderfs, rijpe perzik, keeshok, vossenhol, smeerboel, kliederkledder, tweede mond, gesmeerde klep, papegaaiensnuit, palingdroom; allemaal onbruikbaar (misschien heeft Theun de Vries er wat aan). (Nanne Tepper: De kunst is mijn slagveld. Brieven 1993-2001. 2016)
• (Piet van Sterkenburg: Rot zelf lekker op. Over politiek incorrect en ander ongepast taalgebruik. 2019)
3) (1998) (sch.) promiscue vrouw. Syn.: allemansgleuf*; dorpsfiets*; matras*.
• .... en straks zit je er toch nog aan vast, alleen maar omdat die dochter van Ginus een wandelende brievenbus is en d'r geen enkele fatsoenlijke knul gevonden kan worden die met zo'n afgelikte boterham wil trouwen.... nou ja, ik ben de laatste om dat niet te begrijpen.... zo'n brievenbus.... zo'n allemansgleuf.... iedereen kon bij d'r terecht. (Maarten ’t Hart: De vlieger. 1998)
4) (1992) (sch.) bijnaam van de Alfa Romeo Giulia Junior GT. Gesignaleerd in Onze Taal, april 2009, p. 83.
• (Wouter Schoonman: Autotaal. Over geld, sex, macht en status. 1992)
• De Alfa Romeo Nuova Giulia heeft niet meer het kenmerkende deukje in de kofferbak. Originaliteit hoéft niet ... en magnesium velgen. Let ook op het 'Brievenbus'-frontje. ... De vroege modellen hebben de bijnaam 'Brievenbusje', vanwege de spleet tussen het frontpaneel en de motorkap. (www.autoblog.nl, 10/07/2015)
• De eerste Alfa Romeo Giulia Sprint, een ontwerp van Giorgetto Giugiaro (Bertone), was een kleine, elegante en sportief vormgegeven 2+2 coupé. Het felle autootje, met de bijnaam “brievenbus” van wege de smalle opening tussen motorkap en neusstuk, kwam ook goed voor de dag bij races. (http://nl.classicpark.com, ongedateerd)
5) (W.O. I) (Vlaanderen, sold.) periscoop in de loopgraven.
• Brievenbus. Vl. voor loopgravenperiscoop. Deze term zou zogezegd ontstaan zijn door volgend feit: Sommige Belgische Piotten in de gevechtslijnen gebruikten een speciale loopgravenperiscoop die op hun geweer was gemonteerd. Op een dag vroeg een Franse Poilu uit nieuwsgierigheid aan een van die jongens: ‘he, dis donc, camarade, quel est donc le machin tu portes au flingot?’ en de Vlaamse Jas gaf hem lakoniek als antwoord “la brievenbus”. (Tony R. De Bruyne: Soldatentaal 1914-1918. 1994)
