Een woordenboek van de filosofie

Begrippen, stromingen, denkers (2017)

Gepubliceerd op 20-04-2017

Socrates

betekenis & definitie

Ca 469-399 v. Chr. Mentor van plato en van verscheidene zogenaamde ‘Socratische scholen’ (Megarici, cynici, Cyrenaïci). Behalve voor militaire dienst heeft hij waarschijnlijk Athene nauwelijks verlaten. Hij werd terechtgesteld wegens ‘het bederven van de jeugd en het invoeren van vreemde góden’ (zie Plato’s Apologie van Socrates en het slot van de dialoog Phaedö).

Hij heeft blijkbaar niets geschreven, en is ons voornamelijk bekend door Plato en Xenophon (en een karikatuur in de komedie De wolken van zijn tijdgenoot Aristophanes), aristoteles, die Socrates niet meer heeft gekend, meldt dat hij voornamelijk belangstelling had voor ethiek maar de basis heeft gelegd voor Plato’s ideeënleer. Volgens Socrates komt verkeerd handelen voort uit gebrek aan inzicht. Socrates tracht dit inzicht bij te brengen door eerst vragenderwijs zijn gespreksgenoot tot het besef te brengen dat zijn meningen inconsistent en dus onhoudbaar zijn. Vervolgens tracht hij door nog verder te vragen hem tot inzicht te brengen in de ware aard van het goede. Dit inzicht is immers in alle mensen al aanwezig en behoeft slechts door elimineren van misverstanden onthuld te worden. Zie dialectiek, wilszwakhe 1 D, bibliografie bij sofisten.