Een woordenboek van de filosofie

Begrippen, stromingen, denkers (2017)

Gepubliceerd op 20-04-2017

Noodzakelijke en voldoende voorwaarden

betekenis & definitie

Een noodzakelijke voorwaarde voor iets is een voorwaarde zonder welke dat iets niet bestaat of zich voordoet. De aanwezigheid van zuurstof is een noodzakelijke voorwaarde voor menselijk leven. Een voldoende voorwaarde voor iets is een zodanige voorwaarde dat dit iets bestaat of zich voordoet als de voorwaarde vervuld is. Langdurig ontbreken van zuurstof is een voldoende voorwaarde voor de dood van een mens.

Noodzakelijke en voldoende voorwaarden hoeven niet vooraf te gaan aan datgene waarvoor het voorwaarden zijn. Het voorkomen van mensen is een voldoende voorwaarde voor de aanwezigheid van zuurstof op die plaats. Zoals uit dit laatste voorbeeld blijkt kan een voldoende voorwaarde causaal verbonden zijn met dat waarvoor het een voorwaarde is zonder er oorzaak van te zijn. Maar noodzakelijke en voldoende voorwaarden hoeven niet causaal te zijn: mooi weer is een noodzakelijke voorwaarde wil ik vandaag uitgaan - omdat ik zo besloten heb. Ze kunnen ook logisch zijn (dat iets een gelijkzijdige Euclidische driehoek is is zowel noodzakelijk als voldoende voor de eigenschap een gelijkhoekige Euclidische driehoek te zijn), of slechts accidenteel of toevallig: als alle dodo’s toevallig waren opgegeten dan zou opgegeten zijn een noodzakelijke (maar niet causaal noodzakelijke) voorwaarde zijn voor de eigenschap een dodo te zijn. Maar ‘noodzakelijk’ en ‘voldoende’ worden vaak stilzwijgend beperkt tot het niet-accidentele. ‘Voldoende voorwaarden’ (meervoud) kan slaan op voorwaarden die samen voldoende voor iets zijn, of op voorwaarden die ieder voor zich voldoende zijn.