Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 04-07-2022

Jerobeam

betekenis & definitie

(of (in de Vulgaat) Jeroboam), Hebreeuws „het volk vermeerdert( ?)”, is de naam van twee koningen van het rijk van Israël.

Jerobeam I

een Ephraïmiet door koning Salomon aangesteld bij de bouwwerken in de koningsstad, beproefde reeds onder deze vorst de hand te slaan aan de koning. Toen later Rehabeam (Vuig.: Roboam) de Noordisraëlietische stammen tartte, keerde de voortvluchtige Jerobeam terug en werd hij tot koning van de oproerige noordelijke stammen gekozen. De profeet Ahia van Silo speelde hierbij een rol; misschien ook de farao Sjosjenk. Jerobeam koos Sichem als koningsstad uit; later verplaatste hij tijdelijk zijn residentie naar Penuël; ten slotte vestigde hij zijn verblijf te Thirza. Om de invloed van het heiligdom te Jeruzalem tegen te gaan legde hij de hand op twee oude heiligdommen van de noordelijke stammen, Bethel en Dan. Hier werden stierbeelden opgericht.

De vraag is of deze dieren Jahwe uitbeeldden of veeleer slechts werden aangewend als troon waarop de godheid onzichtbaar kwam zetelen. Jerobeam I regeerde van 932 tot 912 (Van Hoonacker), 932 (930~9[ 1 (910) (Fruin), 929-909 (Heinisch).

Jerobeam II

koning van Israël, voorlaatste en machtigste vorst uit de dynastie van Jehu, de vijfde dynastie, die Israël heeft geregeerd. Zijn langdurig bestuur (41 jaar) werd door het succesvol beleid van zijn vader Joas gelukkig voorbereid en opende voor het noordelijke rijk een tijdperk van uitbreiding en van ongemene weelde. In territoriaal opzicht benaderde zijn rijk dat van Salomon. Het strekte zich uit van Hamath tot de zee van Arabah. Zelfs het land van Moab, dat zich had vrijgevochten onder de bekende koning Mesa, werd opnieuw door Israël bedreigd. De uiterlijke praal en de stoffelijke weelde veroorzaakten een diep godsdienstig en zedelijk verval.

Hiertegen ontstond een profetische beweging, waarvan de boeken der profeten Amos en Hosea de sprekende getuigen zijn. Jerobeam zelf heeft de inzinking van zijn rijk niet beleefd. Jerobeam’s regering wordt doorgaans geplaatst tussen 787746 (Van Hoonacker) of 784 (783) - 744 (743) (Fruin). Uit zijn regeringsjaren dagtekenen waarschijnlijk de ostraka, de oudste Hebreeuwse geschreven documenten, welke in Samarië werden gevonden. Ze leren ons dat de gouwen door Salomon ingevoerd, in het noordelijke rijk werden bewaard.

Lit.: E. Sellin, Geschichte des jüdischen Volkes, dl I (Leipzig 1924); R. Kittel, Geschichte des Volkes Israël, dl II (Leipzig 7 1925); A. Jirku, Geschichte des Volkes Israël (Leipzig 1931); G. Ricciotti, Storia d’Israele, dl I (Torino 1932); P. Heinisch, Geschichte des Alten Testaments (Bonn 1949); M.

Noth, Geschichte Israels (Göttingen 1950); Reisner-Fischer-Lyon, Harvard Excavations at Samaria (Harvard 1924); W. F. Albright, Archaeology and the Religion of Israël (Baltimore 21946).