Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 23-01-2023

ESTE (vorstenhuis)

betekenis & definitie

is de naam van een oud en beroemd Italiaans vorstenhuis. Het neemt een aanvang met Oberto II, wiens kleinzoon Azzo II door keizer Hendrik III met Rovigo, Casalmaggiore, Pontremoli en een aantal andere kleine Italiaanse heerlijkheden beleend werd.

Door de zonen van Azzo, nl. Guelfo IV en Fulco I, verdeelde zich het Huis in 2 hoofdlijnen. Guelfo werd met Beieren beleend, en van hem zijn de vorstelijke geslachten van Brunswijk en Hannover afkomstig. Fulco I, van wie de hertogen van Modena en Ferrara afstamden, overleed in 1135. Gedurende de 12de, 13de en 14de eeuw is de geschiedenis van de markgraven van Este, als leiders van de partij van de Guelfen, met die van de kleine staten van NoordItalie verbonden; zij verkregen eerst Ferrara en daarna Modena en Reggio. De voornaamste vertegenwoordigers van het geslacht in de 15de eeuw — Niccolò III (1384-Milaan 26 Dec. 1441), behendig politicus, doch wreed en losbandig,Lionello (gest. 1 Oct. 1450), verstandig en deugdzaam, Borso (gest. 20 Aug. 1471), die de titels van hertog van Modena en Reggio, graaf van Rovigo en hertog van Ferrara verkreeg, — waren ijverige beschermers van literatuur en kunst, en deze traditie werd voortgezet door Ercole I (1433 - 25 Jan. 1505), die Boiardo tot minister en Ariosto als beschermeling had. Zijn dochter Isabella (1474 - 1538), door haar huwelijk met Francesco Gonzaga markgravin van Mantua, is het type van de Italiaanse Renaissance-prinses; haar jongere zuster Beatrice (gest. 1497) trouwde met Lodovico il Moro van Milaan. Ercole was minder gelukkig in zijn oorlogen, en zijn opvolger Alfonso I (1486 - 31 Oct. 1535) die gehuwd was met Lucrezia Borgia, verloor zelfs tijdelijk Modena en Reggio aan de paus. Vreedzamer waren de regeringen van Ercole ll (4 Apr. 1508 - 3 Oct. 1559) en Alfonso II (1533 - 27 Oct. 1597) welke laatste Tasso beschermde. Bekend is verder nog de broer van Ercole II, kardinaal Ippólito II (gest. 1572), die de prachtige Villa d’Este te Tivoli liet bouwen. Van 1598 af komt het huis Este echter geheel in verval, politiek en cultureel. Het stierf in manlijke lijn in 1803 uit met de dood van Ercole Rinaldo III (22 Nov. 1727 - 14 Oct. 1803). Zijn dochter Maria Beatrice Riccarda huwde met Ferdinand, de derde zoon van keizer Frans I die na het Wener Congres de hertogdommen Modena en Reggio terugkreeg, waarover de Habsburgers tot 1860 regeerden. Vandaar dat de in 1914 vermoorde Oostenrijkse troonopvolger Frans Ferdinand de titel droeg van aartshertog van Oostenrijk-Este.

Lit.: zie onder Ferrara. Voorts: R. de Ia Sizeranne,Beatrice d’E. et sa cour (1920); Ch. Yriarte, Isabella d’E. et les artistes de son temps (in: Gaz. des Beaux-Arts 1895-1896); A. Luzio, Isabella e la corte Sforzesca, met de brieven v. Is. d’E. (1901); J. Cartwright, Isab. d’E. (1903); W. A. v. Leer, Portretten u. d. It. Renaissance (1930).

< >