Xanten of Santen, eene stad in het Pruissische district Düsseldorf en in het arrondissement Meurs (Mörs), ligt niet ver van de Rijn, heeft eene Protestantsche en eene merkwaardige, in sierlijken spitsboogstijl opgetrokken R. Katholieke kerk met vijf beuken en schilderijen van de Bruijn enz., — voorts een progymnasium, eene kweekschool voor onderwijzeressen, een nonnenklooster, onderscheidene fabrieken en ruim 3000 inwoners. Zij is ontstaan uit de oud-Romeinsche colonie Castra Vetera, door Drusus gesticht. Zij werd in 69 na Chr. door Claudius Civilis belegerd. De bezetting, door honger uitgeput, bedong vrijen aftogt, maar werd door de Germanen over den kling gejaagd, waarna men de vesting prijs gaf aan de vlammen.
In 70 hadden er verschillende gevechten plaats met de Batavieren, welk een einde namen met de overwinning, door de Romeinen onder Cerealis behaald. In den aanvang der middeneeuwen schijnt deze plaats onder den naam van Xanten de hoofdstad te zijn geweest van een Germaansch rijk; zij komt althans in het „Niebelungenlied” voor als de residentie van Siegfried. Later behoorde zij tot het aartsbisdom Keulen en werd in 1116 toegekend aan de abdij Siegburg, om er een nieuw klooster te stichten onder de voogdij van den graaf van Cleef. Daar Keulen echter in het bezit bleef der souvereiniteit, ontstond tusschen den aartsbisschop en de stad een langdurige strijd, die eerst in 1481 eindigde met den afstand van de stad Xanten aan Cleef. Eindelijk werd er den 12den November 1614 een verdrag gesloten tusschen Brandenburg en Pfalz-Neuburg, waardoor een einde kwam aan den Gulik-Cleefschen successie-oorlog.
