Oorlog noemt men eene gewelddadige botsing tusschen verschillende volken of Staten of ook wel tusschen verschillende partijen in denzelfden Staat. In dit laatste geval is hij een burgeroorlog. In het eerste geval kan hij zich tot twee verschillende Staten bepalen, maar zich ook tot een algemeenen oorlog uitbreiden. Men spreekt voorts van godsdiensten onafhankelijkheids-oorlogen, wanneer die aangelegenheden in den strijd betrokken zijn, — alsmede van een aanvallenden (offensieven) en van een verdedigenden (defensieven) oorlog De gevoelens over den oorlog zijn verschillend; dit evenwel staat bij allen vast, dat men den oorlog vermijden moet, wanneer men langs vreedzamen weg de vervulling kan verkrijgen zijner billijke wenschen, omdat de oorlog een monster is, dat moordtooneelen schept, de welvaart vernietigt en barbaarschheid bevordert.
De meeningen loopen echter uiteen met betrekking tot de vraag, of de oorlog in onzen tijd in ons beschaafd werelddeel nog noodzakelijk is. Sommigen, uitgaande van de bestaande gesteldheid der maatschappij, beroepen zich op het feit, dat er van den aanvang van het geschiedkundig tijdperk af oorlogen hebben gewoed, en dat men den oorlog mag vergelijken bij een heilzaam onweder, dat de lucht zuivert. Anderen, meer idealistisch gegezind en den adel des menschen als iets wezenlijks beschouwend, leggen daartegen in, dat in ouden tijd de oorlog een aanlokkelijk bedrijf was voor de ruwe hebzucht, terwijl hij thans in den boei der krijgstucht voor den soldaat zijne aantrekkelijkheid verloren heeft, — voorts dat men de luchtzuivering door het onweder op nog meer prijs zou stellen, indien daardoor geene onheilen werden veroorzaakt. Zij zijn tevens van meening, dat de oorlog, een moord op groote schaal, in strijd is met het groote beginsel der liefde, door godsdienst en humaniteit op het krachtigst aanbevolen, en dat men voor de onderlinge geschillen der volken, zoo er ooit ontstonden, evengoed eene internationale regtbank zou kunnen instellen als voor particulieren eene gewone regtbank. Volgens hun oordeel komen in ons beschaafd werelddeel de oorlogen altijd voort uit berispelijke ijdelheid, waaraan men de namen geeft van eer en roem, of uit heb- of heerschzucht, derhalve uit lakenswaardige hartstogten, weswege zij den oorlog onvoorwaardelijk afkeuren. — Reeds nu trouwens hebben de beschaafde natiën onder het schild van het volkenregt overeenkomsten getroffen omtrent gebruiken bij het oorlogvoeren, bepaaldelijk omtrent de behandeling van krijgsgevangenen en van de bewoners van een overwonnen land, omtrent de verpleging van gewonden, het zenden van parlementairen enz., en wij betreuren het, dat de Mogendheden nog niet een stap verder zijn gegaan, dat zij namelijk geene overeenkomsten hebben gesloten, die door vernietiging van den oorlog al de andere overbodig maakten. Zie voorts onder Krijgskunde, Krijgswapenen, en Krijgswet.
