Nutatie noemt men de door Bradley ontdekte zwenking der aard-as om haren gemiddelden stand, welke, evenals de praecessie der nachteveningen, een gevolg is van de aantrekking van zon en maan, werkende op de niet volkomen bolvormige aarde. Wegens de praecessie (vooruitschuiving) beschrijft de gemiddelde pool van den evenaar in een zeer lang tijdperk rondom de pool der ecliptica (zonsweg) een cirkel, wiens straal gelijk is aan de schuinschheid der ecliptica, of eigenlijk eene lijn met veranderlijken straal, daar de schuinschheid der ecliptica niet volkomen standvastig is. De nutatie of zwenking is nu daarin gelegen, dat de ware pool van den aequator rondom de middelbare pool van dezen in den tijd van 18½ jaar eene ellips beschrijft, wier halve assen eene lengte hebben van 9,2 en 6,9 boogseconden.
De periode der nutatie komt overeen met die van den omloop der knoopen van den loopkring der maan. — ln de kruidkunde noemt men nutatie een bewegingsverschijnsel van den stengel van vele planten bij het opgroeijen, daarin bestaande, dat het uiteinde van den stengel eene boogvormige kromming aanneemt. Zij onderscheidt zich daardoor van geotropismus en heliotropismus, dat zij onafhankelijk is van de aantrekkingskracht der aarde en van de werking van het licht en heeft in het algemeen tot kenmerk, dat de ongelijke lengte van de overstaande zijden van den stengel rondom dezen gestadig afwisselt of zwenkt, zoodat het overhangend uiteinde allengs in een kring wordt omgedraaid. Men merkt de nutatie vooral op bij de klimplanten.
