Hochkirch of Hochkirchen, een dorp in de Saksische Oberlausitz tusschen Bautzen en Löbau, is merkwaardig in den Zevenjarigen Oorlog door den slag van 14 October 1758. Na de zegepraal op de Russen bij Zorndorf was Frederik II naar Saksen gesneld om er bijstand te verleenen aan prins Hendrik, die door de overmagt der Oostenrijkers bedreigd werd. Hij vereenigde zich met hem den 12den September bij Reichenbach en bood den Oostenrijkschen generaal Daun den slag aan. Deze echter was aanvankelijk niet te bewegen zijne versterkte stelling bij Stolpen te verlaten.
Eerst toen Frederik oprukte naar de Lausitz om Zittau te veroveren, waar zich de voornaamste magazijnen der Oostenrijkers bevonden, volbragt Daun eene haastige beweging en betrok met 5000 man eene versterkte legerplaats bij Löbau. Frederik, welligt onkundig van de magt en van de nabijheid des vijands of te zeer vertrouwend op Daun’s overmatige omzigtigheid, plaatste zijn leger in eene hoogst gevaarlijke stelling, zoodat de veldmaarschalk Keith tot hem zeide: „Als de Oostenrijkers ons hier met rust laten, verdienen zij de galg!” De Koning begreep het hachelijke van zijne positie en wilde zich uit zijne ongelegenheid redden door den prins von Baden-Durlach te overvallen, ’t geen geschieden zou in den nacht van den 14den op den 15den October. Doch den 14den des ochtends te 5 uur zag zich het Pruissische leger, hetwelk 38000 man sterk was, plotselijk en onverhoeds naar een uitstekend beraamd plan van alle kanten aangetast. Een dikke mist begunstigde de Oostenrijkers en vermeerderde de verwarring der Pruissen. Toen de Koning, door het hevig vuur verschrikt, zijne bevelen wilde geven, waren reeds zijne voorposten overweldigd, de regimenten van den regter vleugel in wanorde gebragt, en onderscheidene batterijen genomen en tegen hem gekeerd. De verwarring was grenzeloos, doch in dezen ontzettenden toestand kwamen de voordeelen der krijgstucht aan den dag. Half naakt liepen de soldaten te wapen en stelden zich in gelederen, doch er was nergens verband in den strijd. Het dorp Hochkirch stond weldra in vlammen, en vooral bij het kerkhof woedde een hevig gevecht.
Het dorp werd verloren en hernomen, doch eindelijk maakte Frederik van het eerste oogenblik, waarop de mist optrok, gebruik, om verder achterwaarts, onder bescherming van Möllendorf, op de hoogte van Dresa zijn leger in slagorde te stellen, — eene beweging, die den vijand bewondering afperste. Intusschen werd de Koning ook hier hevig aangevallen, zoodat hij na een dapperen tegenstand van 5 uur nog verder achterwaarts moest trekken. Daar echter gelukkig generaal Retzow ten gepasten tijd met zijn korps naderde, behoefde hij zich slechts tot aan den Spitsberg, een uur gaans van het slagveld, te verwijderen, waar de Pruissen eene sterke stelling betrokken, zoodat generaal Daun hen niet langer durfde verontrusten. Frederik had dien ochtend 9000 man, 101 kanonnen en de geheele bagage verloren; zelf was hij ligt gewond, en nagenoeg geen zijner generaals was er ongedeerd afgekomen. Keith en prins Frans van Brunswijk waren gesneuveld, en de veldmaarschalk prins Maurits van Dessau was zwaar gewond in handen van den vijand gevallen. Ook de Oostenrijkers hadden 8000 man verloren, doch Daun had eene schitterende overwinning behaald, waarvan hij evenwel geen gebruik maakte. — Op den 21sten Mei 1813, den eersten dag van den slag van Bautzen, ontstond er desgelijks bij Hochkirch een gevecht tusschen de Franschen en de Verbondene Mogendheden, wier linker vleugel, zich tot dat dorp uitstrekkend, niet bestand was tegen de vereenigde aanvallen van Marmont en Macdonald, nadat de Franschen bij Wurschen om den regter vleugel waren heengetrokken.
