Er is sprake van noodweerexces indien een persoon gerechtvaardigd de grens van de noodzakelijke verdediging overschrijdt.
Noodweerexces is een zogenaamde strafuitsluitingsgrond en staat geregeld in artikel 41 lid 2 van het Wetboek van Strafvordering. Wanneer een inbreker de eigenaar van de woning aanvalt, ligt het in de lijn der verwachting dat de eigenaar van het huis zich zal verdedigen. Indien de eigenaar van de woning zich op een gepaste wijze verweert tegen de aanval, is er sprake van noodweer. Noodweer (geregeld in artikel 41 lid 1 van het Wetboek van Strafvordering) is de noodzakelijke verdediging tegen een wederrechtelijke aanranding, terwijl noodweerexces een stap verder gaat. Bij noodweerexces is er geen sprake meer van een noodzakelijke verdediging, maar wordt deze grens ruim overschreden. Van overschrijding is bijvoorbeeld sprake indien de eigenaar van de woning besluit de inbreker neer te schieten met een vuurwapen. In beginsel is de eigenaar van de woning strafbaar; de rechter kan echter bepalen dat de eigenaar van de woning niet strafbaar is omdat hij in een dusdanige psychose is geraakt, waardoor er sprake is van noodweerexces.
