Ne bis in idem is een begrip uit het Latijn waarmee in het recht wordt aangegeven dat een persoon niet twee keer voor hetzelfde feit kan worden gestraft. Dit beginsel wordt in verschillende rechtsgebieden gebruikt, waaronder het strafrecht en bestuursrecht.
Vooral in het strafrecht wordt het ne bis in idem-beginsel gebruikt om er voor te zorgen dat een verdachte niet tweemaal voor de rechter hoeft te verschijnen voor hetzelfde strafbare feit. Wanneer een verdachte bijvoorbeeld een diefstal heeft gepleegd, kan het Openbaar Ministerie voornemens zijn de verdachte te vervolgen. Er bestaat voor het Openbaar Ministerie echter ook de mogelijkheid om de zaak niet voor te laten komen bij de rechter omdat de verdachte bijvoorbeeld een first offender is. In een dergelijk geval kan het Openbaar Ministerie er voor kiezen een zogeheten strafbeschikking op te leggen: hierin staan bepaalde voorwaarden waaraan de verdachte moet voldoen om niet voor de rechter te hoeven verschijnen. Wanneer de verdachte aan de voorwaarden voldoet, bestaat er voor het Openbaar Ministerie niet meer de mogelijkheid om de verdachte alsnog voor de diefstal te vervolgen. Vervolgt het Openbaar Ministerie de verdachte alsnog voor de tweede keer voor hetzelfde strafbare feit, dan zullen zij niet-ontvankelijk worden verklaard omdat zij in strijd met het ne bis in idem-beginsel hebben gehandeld.
