Lew Nicolajewitsj, graaf Tolstoi (1828—1910) was een groot schrijver van het oude Rusland. Hij werd geboren op het landgoed Jasnaja Poljana in het gouvernement Toela.
In 1843 liet hij zich inschrijven aan de Hogeschool te Kazan, waar hij eerst Oosterse talen, later rechten studeerde. Hij voleindigde zijn studies echter niet, maar keerde in 1848 weer naar Jasnaja Poljana terug.
Drie jaar later, in 1851, nam hij dienst als vaandrig der artillerie in den Kaukasus. De Krimoorlog voerde hem naar Sebastopol, waar hij deel nam aan de bestorming van deze vesting.Na den oorlog verliet hij den militairen dienst, verbleef afwisselend te St. Petersburg en te Moskou, deed tweemaal een reis naar het buitenland en keerde van beide reizen ontgoocheld terug, welke teleurstelling hij te boek stelde. Intussen had Tolstoi tijdens zijn verblijf in St. Petersburg zijn oorlogservaringen reeds in een drietal werken beschreven en daar ontstonden ook nog enige andere vertellingen. Op Jasnaja Poljana stichtte hij een dorpsschool volgens zijn eigen denkbeelden. In deze periode schreef Tolstoi, behalve enige kleinere werken en een volksschool-leerboek, dat in 1904 al den 2Ósten druk beleefde, zijn beide hoofdwerken „Oorlog en Vrede” en „Anna Karenina”.
In zijn latere levensjaren hield Tolstoi zich bezig met grote, onopgeloste levensvraagstukken en trachtte hij naar zelfvolmaking. Hij kwam van de letterkunde tot de theologie. Hij vertaalde de Evangeliën, schreef er verklaringen bij en publiceerde verschillende theologische en wijsgerige werken. Geleidelijk kwam Tolstoi tot de mening, dat „de vernieuwing van de wereld” slechts tot stand kon komen door het streven van ieder mens afzonderlijk, uitgedrukt in persoonlijke inspanning en handenarbeid. De oude man bracht deze theorie ook zelf in practijk. Hij leefde als boer onder de boeren, bewerkte den grond en gaf den boeren raad.
Door dit sobere, harde bestaan nog niet bevredigd, verliet Tolstoi op 10 November 1910 zijn landgoed om zich nog op 82-jarigen leeftijd in een klooster uit de wereld terug te trekken. Hij moest echter zijn reis onderweg wegens ziekte afbreken en stierf op 20 Nov. 1910.
Van zijn na 1880 verschenen werken noemen wij nog: „Mijn biecht”, „Mijn geloof”, „Waarin bestaat het geluk?” „De Kreutzersonate”, een satyrisch blijspel „Vruchten der Beschaving”, de prachtige vertelling „Heer en Knecht”, dan „Staatkunde en Christendom”, de roman „Opstanding” en een critische studie over Shakespeare.
